बिग डेटा, RegTech आणि SupTech प्रणालीगत आर्थिक लवचिकता वाढवण्यासाठी आणि आर्थिक पर्यवेक्षण सुधारण्यासाठी महत्त्वपूर्ण संधी देत आले आहे.
गेल्या दशकात जागतिक आर्थिक व्यवस्थेत मोठ्या प्रमाणात बदल झाले आहेत. आर्थिक कामांमध्ये डेटाचा प्रचंड वापर आणि डिजिटल वित्तीय सेवांची वाढ, विशेषत: फिनटेक हे यातील महत्त्वाचे चल आहेत. भूतकाळातील विपरीत, आर्थिक बाजारपेठा देखील क्रॉस-बॉर्डर स्वरूपाच्या बनल्या आहेत.
डेटा ओव्हरलोडमुळे नियामक आणि पर्यवेक्षकांच्या संबंधित आदेशांची पूर्तता करण्याच्या प्रयत्नांना हानी पोहोचवण्याचा धोका आहे. वित्तीय नियामकांच्या मोठ्या जबाबदाऱ्या म्हणजे आर्थिक स्थिरता, बाजाराचे प्रशासन आणि ग्राहक संरक्षण सुनिश्चित करणे. यामुळे डेटा-नेतृत्वावर आधारित जोखीम-आधारित पर्यवेक्षण सुनिश्चित करण्यासाठी त्यांना तंत्रज्ञान साधने वापरण्याची आवश्यकता निर्माण होते. बिग डेटा, RegTech (रेग्युलेटरी टेक्नॉलॉजी) आणि SupTech (पर्यवेक्षी तंत्रज्ञान) च्या प्रसाराने आर्थिक पर्यवेक्षण, नियम आणि धोरणात्मकता यामध्ये क्रांती घडवून आणण्याचे आणि वित्तीय प्रणालीची लवचिकता वाढविण्याचे आश्वासन दिले आहे. तथापि, कोणत्याही उदयोन्मुख तंत्रज्ञानाप्रमाणे, या प्रगती एक रामबाण उपाय आहेत की पद्धतशीर आर्थिक लवचिकता अजेंडासाठी समस्या आहेत याबद्दल भिन्न दृष्टीकोन आहेत.
वित्तीय नियामकांच्या मोठ्या जबाबदाऱ्या म्हणजे आर्थिक स्थिरता, बाजाराचे प्रशासन आणि ग्राहक संरक्षण सुनिश्चित करणे होय.
बिग डेटा, दररोज व्युत्पन्न होणारा डेटाचा प्रचंड आणि वैविध्यपूर्ण व्हॉल्यूम, आर्थिक नियामक आणि पर्यवेक्षक वित्तीय प्रणालीचे परीक्षण आणि विश्लेषण करण्याच्या पद्धतीमध्ये क्रांती घडवून आणण्याची क्षमता आहे. रिअल टाइममध्ये मोठ्या प्रमाणात डेटावर प्रक्रिया करण्याच्या क्षमतेसह, बिग डेटा नियामक आणि पर्यवेक्षकांना बाजारातील ट्रेंड, जोखीम आणि संभाव्य असुरक्षा याबद्दल अभूतपूर्व अंतर्दृष्टी प्रदान करू शकतो. हे त्यांना उदयोन्मुख जोखमी शोधण्यात आणि त्यांना अधिक जलद प्रतिसाद देण्यास सक्षम बनवू शकते, ज्यामुळे वित्तीय प्रणाली अधिक लवचिक बनते.
दुसरीकडे, RegTech आणि SupTech, नियामक अनुपालन आणि पर्यवेक्षण प्रक्रिया सुलभ आणि स्वयंचलित करण्यासाठी तंत्रज्ञानाच्या वापराचा संदर्भ घेतात. RegTech सोल्यूशन्स रिपोर्टिंग, जोखीम मूल्यांकन आणि अनुपालन निरीक्षण यासारख्या कार्यांना स्वयंचलित करण्यासाठी बिग डेटाचा फायदा घेतात, तर SupTech सोल्यूशन्स डेटा विश्लेषण, जोखीम मूल्यांकन आणि नियामक अहवाल यांसारख्या पर्यवेक्षी प्रक्रिया वाढवण्यासाठी प्रगत विश्लेषणे आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरतात. ही तंत्रज्ञाने अनुपालन प्रक्रिया सुव्यवस्थित करू शकतात, अहवाल स्वयंचलित करू शकतात आणि नियामक निरीक्षण सुलभ करू शकतात, परिणामी खर्च बचत, कार्यक्षमता वाढ आणि सुधारित अनुपालन परिणाम. RegTech सोल्यूशन्स वित्तीय संस्थांना अँटी-मनी लाँडरिंग (AML), नो युवर कस्टमर (KYC) आणि जनरल डेटा प्रोटेक्शन रेग्युलेशन (GDPR) यांसारख्या जटिल नियमांचे पालन करण्यास मदत करू शकतात, डेटा विश्लेषण, नैसर्गिक भाषा प्रक्रिया आणि इतर प्रगत. तंत्रज्ञान
उदयोन्मुख तंत्रज्ञान जागतिक बाजारपेठांसाठी महत्त्वपूर्ण फायदे देखील देतात. Big Data, RegTech आणि SupTech मार्केट पाळत ठेवणे, जोखीम मूल्यांकन आणि बाजाराची अखंडता वाढवू शकतात, जे गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास आणि विश्वास वाढवण्यासाठी योगदान देऊ शकतात. हे तंत्रज्ञान सीमापार डेटा शेअरिंग आणि इंटरऑपरेबिलिटी देखील सुलभ करू शकतात, नियामक आणि धोरणकर्त्यांना नियामक उपक्रमांवर जागतिक स्तरावर सहयोग करण्यास आणि आंतरराष्ट्रीय आर्थिक स्थिरता वाढवण्यास सक्षम करतात.
RegTech सोल्यूशन्स रिपोर्टिंग, जोखीम मूल्यांकन आणि अनुपालन निरीक्षण यासारख्या कार्यांना स्वयंचलित करण्यासाठी बिग डेटाचा लाभ घेतात, तर SupTech सोल्यूशन्स डेटा विश्लेषण, जोखीम मूल्यांकन आणि नियामक अहवाल यांसारख्या पर्यवेक्षी प्रक्रिया वाढवण्यासाठी प्रगत विश्लेषणे आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरतात.
शिवाय, वित्तीय धोरणकर्ते नियामक धोरणे आणि फ्रेमवर्क तयार करण्यासाठी बिग डेटा, RegTech आणि SupTech ची क्षमता पाहतात. हे तंत्रज्ञान धोरणकर्त्यांना नियामक धोरणांची माहिती देण्यासाठी आणि प्रभावी धोरणे तयार करण्यासाठी रीअल-टाइम अंतर्दृष्टी, पुराव्यावर आधारित निर्णय घेणे आणि भविष्यसूचक विश्लेषणे प्रदान करू शकतात. धोरणनिर्माते नियमांच्या प्रभावाचे मूल्यांकन करण्यासाठी, संभाव्य जोखीम आणि असुरक्षा ओळखण्यासाठी आणि प्रणालीगत समस्यांचे सक्रियपणे निराकरण करण्यासाठी या तंत्रज्ञानाचा फायदा घेऊ शकतात. ते या तंत्रज्ञानांना जटिल आणि परस्परसंबंधित वित्तीय प्रणालींमधून उद्भवू शकणारे प्रणालीगत जोखीम ओळखण्यासाठी, देखरेख करण्यासाठी आणि कमी करण्यासाठी मौल्यवान साधने म्हणून पाहतात.
तथापि, बिग डेटा, RegTech आणि SupTech च्या संभाव्य डाउनसाइड्सबद्दल देखील चिंता आहेत. डेटा गुणवत्ता आणि डेटा गोपनीयतेवर अवलंबून राहणे ही एक चिंता आहे. वित्तीय संस्था आणि नियामक मोठ्या प्रमाणात डेटावर अवलंबून असल्याने, डेटा अचूकता, विश्वासार्हता आणि गोपनीयतेबद्दल चिंता आहेत. डेटाचे उल्लंघन, सायबर धमक्या आणि संवेदनशील डेटाचा अनधिकृत प्रवेश आर्थिक व्यवस्थेसाठी महत्त्वपूर्ण जोखीम निर्माण करू शकतो आणि लोकांचा विश्वास कमी करू शकतो.
दुसरा मुद्दा म्हणजे नियामक लवाद आणि तांत्रिक व्यत्यय येण्याची शक्यता. वित्तीय संस्था RegTech आणि SupTech उपायांचा अवलंब करत असल्याने, नियामक आवश्यकतांचा अर्थ लावला जाण्याचा धोका असतो. आणि संपूर्ण अधिकारक्षेत्रांमध्ये वेगळ्या पद्धतीने अंमलात आणले, ज्यामुळे नियामक लवाद आणि विसंगती निर्माण होतात. शिवाय, तांत्रिक प्रगतीचा वेगवान वेग पारंपारिक वित्तीय सेवा व्यवसाय मॉडेल्समध्ये व्यत्यय आणू शकतो, ज्यामुळे नोकऱ्यांचे नुकसान, बाजारातील एकाग्रता आणि प्रणालीगत जोखीम होऊ शकतात.
उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांना या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात आणि त्यांच्याशी जुळवून घेण्याच्या आव्हानांना सामोरे जावे लागू शकते, संभाव्यत: डिजिटल विभाजन आणि जागतिक वित्तीय व्यवस्थेतील असमानता वाढवणे मानले जाते.
शिवाय, डिजिटल विभाजन आणि लहान वित्तीय संस्था आणि उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांच्या संभाव्य बहिष्काराबद्दल आणखी चिंता आहेत. बिग डेटा, RegTech आणि SupTech सोल्यूशन्सचा अवलंब आणि अंमलबजावणी करण्यासाठी सर्व वित्तीय संस्थांकडे संसाधने किंवा कौशल्य असू शकत नाही, ज्यामुळे एक असमान खेळाचे क्षेत्र आणि मोठ्या खेळाडूंमध्ये मार्केट पॉवरचे संभाव्य केंद्रीकरण होऊ शकते. उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांना या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात आणि त्यांच्याशी जुळवून घेण्याच्या आव्हानांना सामोरे जावे लागू शकते, संभाव्यत: डिजिटल विभाजन वाढवणे आणि जागतिक वित्तीय व्यवस्थेतील असमानता वाढवणे.
शिवाय, वित्ताचे शस्त्रीकरण ही आणखी एक वाढती चिंता आहे. वित्तीय संस्था आणि नियामक जोखीम शोधण्यासाठी आणि कमी करण्यासाठी बिग डेटा, RegTech आणि SupTech वर अवलंबून असल्याने, या तंत्रज्ञानाचा दुर्भावनापूर्ण हेतूंसाठी शोषण होण्याचा धोका आहे. उदाहरणार्थ, सायबर गुन्हेगार डेटा विश्लेषण आणि मशीन लर्निंग अल्गोरिदममधील असुरक्षा वापरून आर्थिक डेटा हाताळू शकतात, आर्थिक प्रणालींमध्ये व्यत्यय आणू शकतात किंवा आर्थिक फसवणूक करू शकतात. याव्यतिरिक्त, आर्थिक निर्बंध किंवा आर्थिक युद्ध यांसारख्या राजकीय हेतूंसाठी वित्तपुरवठा केल्याने जागतिक आर्थिक स्थिरता आणि बाजाराच्या अखंडतेवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. बिग डेटा, RegTech आणि SupTech यांचे VUCA जगाच्या गुंतागुंतीसह अभिसरण आणि वित्तसंस्थेच्या संभाव्य शस्त्रीकरणासाठी सावध दृष्टिकोन आवश्यक आहे. डेटा उल्लंघन, सायबर धमक्या आणि दुर्भावनापूर्ण क्रियाकलापांपासून संरक्षण करण्यासाठी मजबूत डेटा प्रशासन, डेटा गोपनीयता संरक्षण आणि सायबर सुरक्षा उपायांची आवश्यकता आहे. विकसित होत असलेल्या आर्थिक परिदृश्य आणि उदयोन्मुख जोखमींशी सुसंगत राहण्यासाठी नियामक आणि धोरण फ्रेमवर्कचे सतत देखरेख, मूल्यमापन आणि अनुकूलन आवश्यक आहे. शिवाय, या तंत्रज्ञानावर काही खेळाडू किंवा राष्ट्रांची मक्तेदारी होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी संतुलित दृष्टीकोन आवश्यक आहे.
बिग डेटामध्ये बर्‍याचदा एकाधिकार क्षेत्रातील डेटा समाविष्ट असतो, नियामकांना डेटा-शेअरिंग फ्रेमवर्कवर सहयोग करणे आवश्यक आहे जे संबंधित डेटा संरक्षण आणि गोपनीयता नियमांचे पालन करतात.
वित्तीय बाजारांच्या जागतिक स्वरूपाचा अर्थ असा आहे की जोखीम त्वरीत अधिकारक्षेत्रांमध्ये पसरू शकतात, संभाव्यत: त्यांचा प्रभाव वाढवतात. अशा प्रकारे, जागतिक वित्तीय नियामक सातत्यपूर्ण नियामक मानकांना चालना देण्यासाठी आणि सीमापार जोखमींचे निराकरण करण्यासाठी अधिकारक्षेत्रांमध्ये समन्वय आणि सहकार्य वाढविण्यावर काम करत आहेत. यामध्ये नियामक लवाद टाळण्यासाठी आणि सीमा ओलांडून कार्यरत वित्तीय संस्थांसाठी समान खेळाचे क्षेत्र वाढविण्यासाठी नियमांमध्ये सामंजस्य, माहिती सामायिक करणे आणि पर्यवेक्षी क्रियाकलापांचे समन्वय साधण्याचे प्रयत्न समाविष्ट आहेत. आर्थिक नियामकांमधील जागतिक सहकार्याचे आणखी एक क्षेत्र म्हणजे पद्धतशीर आर्थिक लवचिकता प्रयत्नांमध्ये बिग डेटा, RegTech आणि SupTech च्या वापरासाठी समान मानके आणि मार्गदर्शक तत्त्वे विकसित करणे. मानकीकरण या तंत्रज्ञानाच्या वापरामध्ये सुसंगतता सुनिश्चित करण्यात, इंटरऑपरेबिलिटी सुलभ करण्यासाठी आणि पारदर्शकता आणि जबाबदारीला प्रोत्साहन देण्यात मदत करू शकते. फायनान्शियल स्टॅबिलिटी बोर्ड (FSB) आणि इंटरनॅशनल ऑर्गनायझेशन ऑफ सिक्युरिटीज कमिशन (IOSCO) यासारख्या आंतरराष्ट्रीय संस्था या तंत्रज्ञानाच्या जबाबदार वापरासाठी समान तत्त्वे आणि मार्गदर्शक तत्त्वे विकसित करण्यासाठी जागतिक स्तरावर नियामकांमध्ये समन्वय साधण्यात सक्रियपणे गुंतलेल्या आहेत. बिग डेटामध्ये बर्‍याचदा एकाधिक अधिकारक्षेत्रातील डेटाचा वापर समाविष्ट असतो, नियामकांना डेटा-शेअरिंग फ्रेमवर्कवर सहयोग करणे आवश्यक आहे जे संबंधित डेटा संरक्षण आणि गोपनीयता नियमांचे पालन करतात. यासाठी डेटा गोपनीयतेचे आणि सुरक्षिततेचे संरक्षण करताना प्रभावी क्रॉस-बॉर्डर डेटा प्रवाह सक्षम करण्यासाठी नियामकांमध्ये डेटा प्रशासन धोरणे आणि पद्धतींचे समन्वय आणि संरेखन आवश्यक आहे.
बिग डेटा, RegTech आणि SupTech प्रणालीगत आर्थिक लवचिकता वाढवण्यासाठी आणि आर्थिक पर्यवेक्षण, नियम, धोरण तयार करणे आणि जागतिक बाजार स्थिरता सुधारण्यासाठी महत्त्वपूर्ण संधी देतात. पृष्ठभागावर, हे तांत्रिक नवकल्पना नियामक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी आणि प्रणालीगत आर्थिक लवचिकता वाढविण्यासाठी चांदीच्या बुलेटसारखे वाटतात. तथापि, डेटा गुणवत्ता, गोपनीयता, नियामक लवाद, तांत्रिक व्यत्यय आणि सर्वसमावेशकतेच्या चिंतांना जागतिक सहकार्याची आवश्यकता असेल.
The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.
PREV
