ताईवान : चीनचे वाढते भांडण एक चेतावनी

जसे आपल्याला माहितच आहे की, चीनी क्षेपणास्त्र आणि बॉम्बर ताईवान सामुद्रधूनी ओलांडल्यामुळे युक्रेन संघर्षातुन मागे हटलेली दिसते . ताईवानच्या सवभोवतालच्या समुद्रात जे घडत आहे त्यावरून संपूर्ण जगभरात नाराजी आहे व नॅन्सी पॉलिसीच्या भेटीचे भविष्यात मोठे परिणाम दिसून येतील असे देखील मानले जात आहे .

इंडो- पॅसिफिक देश वेगाने बिघडलेल्या सुरक्षा वातावरणाकडे विचारात असल्याने  अमेरिकन लोक चीन आणि ताईवान यांच्या धोरणानावर चर्चा करत आहेत . अमेरिकेच्या ताईवान धोरणाचा सनद उघडकीस आला आहे आणि चीन व्यवस्थापित करण्यासाठी इतर प्रमुख शक्तींची असमर्थता अतिशय स्पष्ट आहे . चीनची लढाई ही भूतकाळातील संशोधनवादी शक्तींची आठवण करून देणारी आहे . जी राजकीय तडजोडीची कल्पना न बाळगल्यास बळजबरीने यथास्तिथी आव्हान देण्याचा त्यामागे हेतू होता .

तैवान हा एकमेव अभिनेता जो या भागातून त्याच्या सन्मानासह उदयास आला आहे. पेलोसीने तैवानला भेट दिल्याबद्दल अनेक पंडित आणि नेत्यांनी शोक व्यक्त केला आहे, त्यामुळे चिनी प्रतिक्रिया “उत्तेजित” झाल्यामुळे, तैवानला चीनचा धोका “नेहमीपेक्षा अधिक गंभीर” असताना, बेट खंबीरपणे उभे राहील याची त्यांना आठवण करून देण्यासाठी तैपेईवर सोडण्यात आले आहे. त्याच्या स्वातंत्र्याचे आणि लोकशाहीचे रक्षण करण्यासाठी – जे त्याला समर्थन देतात त्यांचे स्वागत करून. आपल्यापैकी बरेच जण तैवानला काय करावे याबद्दल अवांछित सल्ला देतात .

इंडो-पॅसिफिक राष्ट्रे वेगाने ढासळत चाललेल्या सुरक्षा वातावरणाकडे दुर्लक्ष करत असतानाही अमेरिकन त्यांच्या तैवान आणि चीन धोरणांवर वादविवाद करत पेलोसी 25 वर्षात तैवानला भेट देणारी पहिली युनायटेड स्टेट्स (यूएस) प्रतिनिधी सभा स्पीकर आणि सर्वोच्च रँकिंग अमेरिकन अधिकारी बनली, ज्यामुळे तैवानवर कधीही नियंत्रण नसतानाही तैवानला आपला प्रदेश मानणाऱ्या चिनी कम्युनिस्ट पक्षाला (CCP) समोर आव्हान दिले.

आणि म्हणूनच ताईवानवरील दबाव आर्थिक निर्बंध लादुन , बेटांवर क्षेपणास्त्रनी हल्ला करून तैवानच्या सैन्य दलाचे खच्चीकरण करण्याचे काम चीन कडून करण्यात येत आहे. म्हणून काही दिवस चीन ने लाईव्ह – फायर अभ्यास , पानबुडीविरोधी हल्ले , आणि समुद्री हल्ल्याच्या छाप्याचे अभ्यास देखील करण्यात आले आहेत.

सरावाच्या काळात आगविरोधी सराव, पाणबुडीविरोधी हल्ले आणि समुद्री आरबीड चे सरावाचे पालन करत ताइवान सामुद्रधुनीबाहेर गस्त घालण्याचं आश्वासन पीपल्स लिबरेशन आर्मीने दिलं आहे.

चीनच्या प्रयत्नातून तैवानला सहभागी करून घेण्याचा प्रयत्न करण्याच्या धोरणावरून लक्षणीय बदल झाले आहेत, कारण आर्थिक संबंध बोइंग आणि मुख्य भूमी ताइवान साठी आकर्षक ठिकाण म्हणून उदयास आली आहे. पण अकरावी घाई आहे. त्यांना त्यांच्या नावाचा ऐतिहासिक वारसा लाभला नाही, असा त्यांचा समज आहे.चिनी इतिहासाचे प्राध्यापक माओ त्सेंग व डेंग झिआओपिंग यांच्याबरोबर त्यांनी आपले नाव बदलण्याचा प्रयत्न केला. ताइवानपर्यंत त्याची आक्रमकता होती. याचा परिणाम अनुत्पादक आहे, कारण ताइवानमधील बहुसंख्य लोक आता चीनशी कोणत्याही प्रकारच्या एकीकरणाला विरोध करत आहेत. हाँगकाँगचे भवितव्य सीसीपीच्या आश्वासनांवर अवलंबून असलेल्या फॉलच्या ग्वाहीचा पुरावा आहे.

भारत-चीन यांच्यात झालेले मतभेद टोकाला गेले आहेत, त्यामुळे भारत-प्रशांत महासागर क्षेत्रात सध्या बदल होत आहेत. तैवान हा अनेक दशकांपासून एक स्वयंशासित द्वीप आहे आणि चीनने हा भाग आपला भाग असल्याचा दावा केला आहे की हे वास्तव बदलण्यासाठी काहीच करत नाही. अमेरिकेसाठी ‘एक चीन’ या धोरणाचा विषयही होता, कारण चीन अमेरिकेच्या नेतृत्वाखालील जागतिक गटात अव्वल ठरला आहे. आणि उर्वरित जगासाठी, हा विचित्र विश्वास आहे की या बहुपयोगी प्रयोगांमुळे अनाकलनीय वातावरणात अनाकलनीयता टिकून राहते आणि प्रचंड प्रमाणात व्यापण्यास सुरुवात झाली आहे.

काही महिन्यांत आपल्या मातृभूमीचे एकीकरण करण्यासाठी आणि गमावलेले वैभव पुन्हा प्रस्थापित करण्यासाठी जिनपिंग यांनी आपल्या ऐतिहासिक चौथ्या कार्यकाळात प्रवेश केला आहे.

चीन इतर क्षेत्रांप्रमाणेच ही स्थिती कमकुवत करण्यास उत्सुक आहे आणि सुधारणावादी शक्तीच्या सामान्य फॅशनमध्ये हा दर्जा काढून टाकण्यासाठी उत्सुक आहे. काही महिन्यांत आपल्या मातृभूमीचे एकीकरण करण्यासाठी आणि गमावलेले वैभव पुन्हा प्रस्थापित करण्यासाठी जिनपिंग यांनी आपल्या ऐतिहासिक चौथ्या कार्यकाळात प्रवेश केला आहे. या पेलोसी-प्रेरित युद्धामुळे चिनी सैन्याला मानसिक युद्धाचा दुसरा टप्पा सुरू करण्याची आणि जगाला दाखवून दिले की, 2022 चा चीन हा 1996 चा चीन नाही.

परंतु तैवानला युक्रेन नाही आणि बीजिंगला लष्करी संप पुकारल्यास त्याला कोणत्या आव्हानांना सामोरे जावे लागेल हे चांगलेच माहीत आहे. लष्करीदृष्ट्या तैवानसारखे तंत्रज्ञानात्मकदृष्ट्या अत्याधुनिक बेट जसे तैवानने वारंवार दाखवून दिले आहे की सीसीपीला स्वतःला तयार करणे आव्हानात्मक असेल. मात्र तैवानबद्दल चीनच्या कृती पूर्ण प्रसारामुळे तैवान केवळ तैवानसाठी नाही. पूर्व आणि आग्नेय आशियापासून हिमालयापर्यंत आणि पश्चिमेकडे मोठ्या संख्येने दर्शकांना लक्ष्य करण्यात आले आहे.

पूर्व आणि दक्षिणपूर्व  आशिया तसेच भारतातील देशांना हा संदेश स्पष्ट आहे की, चीनच्या सैन्य संरक्षणासाठी सज्ज राहा. अमेरिकेसाठी, एका जागतिक चॅलेंजरचे हे संकेत आहेत की, गेली अनेक दशके वॉशिंग्टन आपल्या सर्व प्रयत्नांत परिवर्तन करू शकले नाही.

अमेरिकेशी लष्करी संवाद निलंबित करून आणि राजनैतिक संबंधांपासून दूर राहून, क्षेपणास्त्रांना बोलण्याची परवानगी देऊन बीजिंगवॉशिंग्टनला आठवण करून देत आहे की जागतिक सत्ता राजकारणाचे नवे युग सुरू झाले आहे.

या वर भारताची प्रतिक्रिया  :  “जागतिक व्यवस्थेत मोठे बदल करण्याची गरज आहे. अमेरिका-चीन यांच्यातील संघर्ष तीव्र करण्याच्या आणि वाढत्या संघर्षांमुळे बिजींगमुळे बर्फाची मोठी घट होणार नाही ” .

हे भाष्य मुळात हिंदुस्तान टाईम्समध्ये आले होते.