सामाजिक व्यापारातून महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाला चालना

अलीकडच्या काळात सोशल मीडियाचा अवलंब आणि उपभोग वाढला आहे, ज्यामुळे पिढ्यानपिढ्या नेहमीच व्यस्तता वाढवतात. यासोबतच सामाजिक व्यापारात वाढ झाली आहे, ज्यामध्ये उत्पादक आणि ग्राहक व्यावसायिक व्यवहारांसाठी एकमेकांशी थेट संपर्क साधण्यासाठी आणि प्रचार करण्यासाठी सोशल मीडियाचा वापर करू शकतात. 2021 पर्यंत, जागतिक सामाजिक वाणिज्य बाजारपेठेचा अंदाजे आकार US$492 अब्ज होता, 2025 पर्यंत 2.5X वाढ अपेक्षित आहे. सामाजिक व्यापारातील या जलद वाढीमुळे पारंपारिक बाजारपेठेच्या विकासापेक्षा जवळजवळ तिप्पट वाढ अपेक्षित आहे. जागतिक आर्थिक वाढीमध्ये खाजगी क्षेत्राच्या सहभागाचे अधिक समावेशक मॉडेल. या जागेत, लिंग गतिशीलता महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावेल.

शेतीतून बिगरशेती रोजगाराकडे जाण्यासाठी एक गुळगुळीत मार्ग निर्माण केल्याने महिलांना त्यांचे व्यवसाय उभारण्यास, त्यांच्या घरगुती उत्पन्नात भर घालण्यास आणि त्यांचे आर्थिक आणि सामाजिक कल्याण सुधारण्यास मदत झाली आहे.

सोशल मीडियावरील ही अपारंपारिक बाजारपेठ महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत, ज्यामुळे लवचिक वाढ होण्याच्या शक्यता वाढल्या आहेत. सामाजिक वाणिज्य प्लॅटफॉर्म महिलांना पारंपारिक बाजारपेठेबाहेरील खरेदीदार आणि विक्रेत्यांशी संपर्क साधण्याची परवानगी देतात. हे त्यांना कमी व्यवहार खर्चावर त्यांची उत्पादने आणि सेवा ऑनलाइन विकण्याची परवानगी देते. शेतीतून बिगरशेती रोजगाराकडे जाण्यासाठी एक गुळगुळीत मार्ग निर्माण केल्याने महिलांना त्यांचे व्यवसाय उभारण्यास, त्यांच्या घरगुती उत्पन्नात भर घालण्यास आणि त्यांचे आर्थिक आणि सामाजिक कल्याण सुधारण्यास मदत झाली आहे.

सामाजिक व्यापार: महिलांसाठी योग्य पर्याय?

जागतिक आर्थिक मंदीसाठी क्रॉसकरंट्स काही वर्षांपासून मजबूत होत आहेत. तथापि, कोविड-19 साथीच्या रोगाची सुरुवात, त्यानंतर होणारे आर्थिक परिणाम आणि सतत सुरू असलेला युक्रेन-रशिया संघर्ष-ज्यामुळे जागतिक पुरवठा साखळी विस्कळीत झाली, अन्नधान्य टंचाई आणि ऊर्जेच्या किमतीत वाढ झाली- याचा जागतिक अर्थव्यवस्थेवर विनाशकारी परिणाम झाला आहे. देशभरातील वाढीच्या शक्यता आणि उपजीविकेला मोठा फटका बसत, साथीच्या रोगाने 2020-21 मध्ये 114 दशलक्ष नोकऱ्या गमावल्या, ज्यामुळे कामगार उत्पन्नात 3.7 ट्रिलियन डॉलरची निव्वळ घट झाली.

शिवाय, या श्रमिक बाजारातील व्यत्यय लक्षणीय लिंग असमानतेने चिन्हांकित केले होते—पुरुषांसाठी ३ टक्के घसरणीच्या तुलनेत, २०१९ आणि २०२० दरम्यान महिलांसाठी रोजगार दर ४.२ टक्क्यांनी घसरला. जगाने एक असमान पुनर्प्राप्ती केल्यामुळे, श्रमिक बाजाराच्या ट्रेंडमध्ये एक आशादायक पुनरुत्थान दिसून आले. , साप्ताहिक तासांमध्‍ये अतिरिक्त लिंग अंतर 1.5 टक्‍के पॉइंटपर्यंत घसरून, जे महामारीपूर्व पातळीपेक्षा कमी आहे. जागतिक अर्थव्यवस्था आधीच कामगार शक्ती सहभाग आणि रोजगार दरांमध्ये कमी होत चाललेल्या लिंग अंतराची उत्साहवर्धक चिन्हे प्रदर्शित करत होती. कोविड-19 साथीच्या रोगाने ‘डिजिटल फर्स्ट’ अर्थव्यवस्थेकडे जागतिक संक्रमणाचा झपाट्याने मागोवा घेतला, ज्यामुळे या संभावनांमध्ये आणखी भर पडली.

जागतिक अर्थव्यवस्था आधीच कामगार शक्ती सहभाग आणि रोजगार दरांमध्ये उत्साहवर्धक चिन्हे प्रदर्शित करत होती.

साथीच्या रोगानंतरच्या युगात, सामाजिक वाणिज्य महिला उद्योजकांसाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे, त्यांना साथीच्या आजाराच्या प्रभावातून सावरण्यात आणि स्वतःचे आणि त्यांच्या कुटुंबाचे चांगले भविष्य घडविण्यात मदत करत आहे. Amazon आणि Flipkart सारख्या ई-कॉमर्स दिग्गजांशी औपचारिक सहभागाव्यतिरिक्त, महिला चालवणारे छोटे व्यवसाय त्यांच्या क्लायंटशी संवाद साधण्यासाठी, तसेच त्यांच्या जाहिराती आणि संचालन करण्यासाठी फेसबुक, इंस्टाग्राम आणि व्हॉट्सअॅप सारख्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर बाजारपेठेचा यशस्वीपणे वापर करत आहेत. व्यवसाय ऑनलाइन. सामाजिक वाणिज्य प्लॅटफॉर्मवर प्रवेश असलेल्या महिला उद्योजकांना जास्त उत्पन्न मिळण्याची शक्यता असते; त्यांच्या व्यवसायाला निधी देण्यासाठी पुरेशा क्रेडिटसह कमी खर्चात आर्थिक सेवांमध्ये प्रवेश, कमी परिचालन खर्च आणि प्रतिबंधित गतिशीलता आणि वाहतूक खर्च यासारख्या लॉजिस्टिक अडथळ्यांवर मात करणे.

अनेक संबंधित कारणांमुळे महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाला चालना देण्यासाठी सामाजिक व्यापार हे एक शक्तिशाली साधन बनू शकते. सुरुवातीस, जगातील मोठ्या भागांमध्ये मोबाईल फोन आणि इंटरनेट कनेक्शनचा अवलंब करण्याच्या विस्तारामुळे पारंपारिक बाजारपेठांपर्यंत मर्यादित प्रवेश असलेल्या अगदी दुर्गम भागात राहणाऱ्या महिलांसाठी सामाजिक व्यापार हा एक व्यवहार्य पर्याय बनला आहे. दुसरे म्हणजे, सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्यवसाय चालवण्यासाठी कोणतीही विशेष कौशल्ये किंवा अतिरिक्त प्रशिक्षण आवश्यक नाही. शिवाय, सोशल मीडिया मार्केटप्लेस महिलांना त्यांचे व्यवसाय व्यवस्थापन आणि घरगुती जबाबदाऱ्या यांच्यात समतोल साधण्यास अनुमती देऊन वेळ-वापराची उत्तम लवचिकता देतात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, सामाजिक वाणिज्य महिला उद्योजकांना नेटवर्किंगसाठी आणि एकमेकांच्या अनुभवांमधून शिकण्यासाठी त्यांच्या समकक्षांशी अधिक सहजपणे कनेक्ट होण्याची संधी प्रदान करते. हे या लहान व्यवसायांना जागतिक प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचण्यास सक्षम करते, नवीन बाजारपेठा शोधण्याच्या आणि विक्रीचा लक्षणीय विस्तार करण्याच्या संधी उघडतात. याशिवाय, पगाराच्या नोकऱ्यांमध्ये कार्यरत असलेल्या महिलांसाठीही, सामाजिक वाणिज्य लवचिकता प्रदान करते.

मी उत्पन्नाच्या शाश्वत दुय्यम स्त्रोताच्या संधीसह आणि त्यांच्या आर्थिक सुरक्षिततेमध्ये भर घालते. जगाच्या मोठ्या भागांमध्ये मोबाईल फोन आणि इंटरनेट कनेक्शनचा अवलंब करण्याच्या विस्तारामुळे पारंपारिक बाजारपेठांपर्यंत मर्यादित प्रवेश असलेल्या अगदी दुर्गम भागात राहणाऱ्या महिलांसाठी सामाजिक व्यापार हा एक व्यवहार्य पर्याय बनला आहे.

तथापि, सामाजिक व्यापाराच्या विस्तारासह, लँडस्केप अधिक स्पर्धात्मक होण्याची शक्यता आहे. सोशल कॉमर्स मार्केटप्लेसमधून जमा होणाऱ्या महिला चालवल्या जाणार्‍या छोट्या व्यवसायांसाठी सतत फायदे सुनिश्चित करण्यासाठी अनेक पावले उचलणे आवश्यक आहे. सामाजिक वाणिज्य संधीचा यशस्वीपणे उपयोग करण्यासाठी, महिला उद्योजकांना त्यांची उत्पादने किंवा सेवांवर आधारित गुंतण्यासाठी सर्वात योग्य व्यासपीठ ओळखण्यासाठी मार्गदर्शन केले जाणे आवश्यक आहे, प्लॅटफॉर्मवर विविध प्रकारच्या प्रेक्षकांना ते पूर्ण करतात, एक सोशल मीडिया स्ट्रॅटेजी तयार करणे आवश्यक आहे. -प्रत्येक लोकसंख्याशास्त्रासाठी उपयुक्त, आणि वैयक्तिकृत ग्राहक समर्थन आणि सेवेद्वारे विक्री आणि पोहोच वाढवा. काही प्लॅटफॉर्म या विशिष्ट हेतूसाठी या सामाजिक वाणिज्य बाजारपेठांमध्ये महिला उद्योजकांशी देखील व्यस्त राहू शकतात. उदाहरणांमध्ये इंटरनॅशनल ट्रेड सेंटरचा SheTrades इनिशिएटिव्ह आणि WeConnect इंटरनॅशनल नेटवर्क यांचा समावेश आहे, जे महिलांना प्रशिक्षण, मार्गदर्शन आणि इतर संसाधनांमध्ये प्रवेश प्रदान करतात जे त्यांना त्यांचा व्यवसाय सुरू करण्यात आणि वाढविण्यात मदत करू शकतात.

लैंगिक समानता, आर्थिक वाढ आणि सामाजिक लवचिकता

जागतिक लोकसंख्येच्या जवळपास अर्धा भाग असलेल्या महिलांचा जागतिक सकल देशांतर्गत उत्पादन (GDP) मध्ये केवळ 37 टक्के वाटा आहे. महिलांना एक व्यासपीठ प्रदान करणे आवश्यक आहे जे स्वयंरोजगार महिलांना देऊ शकेल (आणि त्यांना इतर महिलांसाठी प्रदान करण्यास सक्षम करेल) पुढील वाढ आणि विकासासाठी चांगल्या आणि समान आर्थिक संधी. महिलांची उद्योजकता वाढवणे हे व्यासपीठ तयार करू शकते, ज्यामुळे अल्प आणि दीर्घ मुदतीत अनुक्रमे प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्षपणे महिला श्रमशक्तीचा उच्च सहभाग वाढू शकतो. शिवाय, महिला उद्योजकांसाठी एक भरभराट करणारी इकोसिस्टम स्थापित केल्याने इतर बेरोजगार महिलांना महिलांच्या नेतृत्वाखालील उपक्रमांबद्दलच्या सामाजिक पूर्वाग्रहांवर मात करण्यासाठी, त्यांची सामाजिक स्थिती प्रभावीपणे सुधारण्यास मदत होऊ शकते. महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाला आणि सामाजिक व्यापाराला चालना दिल्याने कर्मचार्‍यांच्या सहभागामध्ये लैंगिक समानतेत सुधारणा होऊ शकते, आर्थिक वाढीसाठी संधी निर्माण होऊ शकतात आणि लवचिक समाजाच्या शक्यता वाढू शकतात.

महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करणे आणि त्यांची आर्थिक सुरक्षितता सुनिश्चित करणे अन्न सुरक्षा, बाल आणि माता आरोग्य सेवा आणि पुढील पिढीसाठी शिक्षणात सुधारित प्रवेशामध्ये थेट योगदान देऊ शकते – विद्यमान मानवी भांडवल आधार वाढवणे.

आर्थिक सहभागामध्ये लैंगिक समानता आर्थिक वाढ आणि सामाजिक विकासावर सकारात्मक परिणाम करू शकते. अर्थव्यवस्थेत महिलांच्या अधिक सहभागाला प्रोत्साहन देऊन, ते श्रमिक बाजारपेठेत नवीन सहभागींची ओळख करून देऊ शकते, ज्यामुळे स्पर्धात्मकता वाढू शकते, उत्पादकता वाढू शकते आणि भौतिक भांडवलात गुंतवणूक करण्यास प्रोत्साहन मिळते, परिणामी उत्पन्न वाढू शकते. याव्यतिरिक्त, महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करणे आणि त्यांची आर्थिक सुरक्षितता सुनिश्चित करणे अन्न सुरक्षा, बाल आणि माता आरोग्य सेवा आणि पुढील पिढीसाठी शिक्षणात सुधारित प्रवेशामध्ये थेट योगदान देऊ शकते – विद्यमान मानवी भांडवल आधार वाढवणे. शेवटी, लिंगाच्या दृष्टीकोनातून आर्थिक समानता वाढवण्यामुळे महिलांसाठी अधिक एजन्सी सुनिश्चित होऊ शकते आणि त्यांच्या सामाजिक गतिशीलतेमध्ये योगदान मिळू शकते. म्हणूनच, आर्थिक सहभागामध्ये लैंगिक समानता एकाच वेळी भौतिक आणि मानवी भांडवलाच्या सामाजिक मूल्यांवर आर्थिक प्रणालींमध्ये कार्यक्षमता आणि समानतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी तसेच जागतिक आरोग्य आणीबाणी, कोणत्याही भू-राजकीय अशांतता, किंवा वाढणाऱ्या भविष्यातील धक्क्यांविरूद्ध सामाजिक लवचिकता वाढवू शकते. हवामान संकट.

• Sustainable Development
• gender gap
• social commerce
• Women

The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.