युक्रेन: आगीच्या सावटाखालील एक वर्ष

गेल्या महिन्यात, युक्रेन संघर्षाला एक वर्ष पूर्ण झाले आहे. आज, शत्रुत्वाचा स्पष्ट अंत होताना दिसत नाही. या विषयावरील तज्ञांची मते भिन्न आहेत: युक्रेनच्या गुप्तचर विभागाचे प्रमुख, किरिलो बुडानोव्ह, या वर्षी युद्धाच्या समाप्तीच्या संभाव्यतेचा अंदाज घेत असताना, पाश्चात्य अधिकाऱ्यांचे मत आहे की यास अनेक वर्षे लागू शकतात.

लष्करी आघाडी

युक्रेनियन प्रतिकार ही अशी घटना बनली आहे की त्याचे पाश्चात्य भागीदार (ज्यांना खात्री होती की ते 72 तासांत पडेल) किंवा व्लादिमीर पुतिन (ज्याने दोन-तीन दिवसांत कीव आणि काही आठवड्यांत संपूर्ण युक्रेन काबीज करण्याची योजना आखली होती) या दोघांनाही अंदाज आला नाही.

मजबूत आंतरराष्ट्रीय समर्थन, रशियाविरूद्ध निर्बंध लागू करणे आणि लष्करी मदतीची तरतूद हे युक्रेनच्या दोन आघाड्यांवर प्रयत्नांचे परिणाम होते – लष्करी आणि मुत्सद्दी.

अगदी सुरुवातीपासूनच, युक्रेनियन सशस्त्र सेना रशियन सैन्याला रोखू शकली, जी जगातील सर्वात शक्तिशाली सैन्यांमध्ये दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. युक्रेनियन सैन्याचे यश युद्धाचा मार्ग बदललेल्या सामरिक विजयांच्या संख्येत परावर्तित झाले आहे: युक्रेनियन क्षेपणास्त्रांनी ब्लॅक सी फ्लीट, क्रूझर “मॉस्क्वा” च्या फ्लॅगशिपचा नाश; झमीनी बेटाची मुक्ती; क्रिमियन ब्रिज उडवणे; सुमी, कीव, चेर्निहाइव्ह ओब्लास्ट आणि नंतर खार्किव ओब्लास्ट आणि खेरसन शहराची मुक्ती; क्राइमियामधील लष्करी सुविधांवर आणि रशियन रणनीतिक एअरफील्ड “एन्जेल्स” वर हल्ले; आणि युक्रेनच्या पूर्वेकडील रशियन आक्रमणाचे यशस्वी संरक्षण आणि प्रतिबंध.

या धोरणात्मक विजयांनी युक्रेनच्या राज्याचे रक्षण करण्याच्या क्षमतेबद्दल अनेक संशयवादी पाश्चात्य अधिकाऱ्यांना खात्री पटवून दिली. मजबूत आंतरराष्ट्रीय समर्थन, रशियाविरूद्ध निर्बंध लागू करणे आणि लष्करी मदतीची तरतूद हे युक्रेनच्या दोन आघाड्यांवर प्रयत्नांचे परिणाम होते – लष्करी आणि मुत्सद्दी.

21 एप्रिल 2022 रोजी जर्मनीतील यूएस हवाई तळावर विविध देशांच्या संरक्षण मंत्र्यांची अमेरिकेने सुरू केलेली बैठक ही युक्रेनला लष्करी मदतीच्या तरतुदीसाठी महत्त्वपूर्ण वळण देणारी ठरली. शत्रुत्वाच्या सध्याच्या टप्प्यात आणि दीर्घकाळापर्यंत, लष्करी-तांत्रिक सहाय्यासाठी प्रयत्नांचे समन्वय साधणे हे रामस्टीन स्वरूपाचे मुख्य कार्य आहे. वर्षभरात, रॅमस्टीन फॉर्मेटमध्ये आठ बैठका झाल्या, ज्याने जगातील 50 हून अधिक देशांना एकत्र केले.

पाश्चात्य भागीदारांनी शस्त्रास्त्रांच्या तरतुदीकडे ज्या सावधगिरीने आणि समतोलतेने संपर्क साधला त्या लक्षात घेऊन, युक्रेनला पाठिंबा देण्यासाठी पश्चिमेकडील हे एक अतिशय महत्त्वाचे पाऊल होते. किंबहुना, या वर्षभरात, त्यांनी युक्रेनियन लोकांना गनिमी युद्धासाठी तयार करण्यापासून ते NATO तळांवर युक्रेनियन सैन्याच्या पूर्ण प्रशिक्षणापर्यंत – रशियन लोक त्वरीत युक्रेनियन प्रदेश ताब्यात घेतील या विश्वासामुळे विचारात घेतलेला पर्याय आणि तरतूद पाश्चात्य शस्त्रांचे उच्च-तंत्रज्ञान नमुने.

शत्रुत्वाच्या सध्याच्या टप्प्यात आणि दीर्घकाळापर्यंत, लष्करी-तांत्रिक सहाय्यासाठी प्रयत्नांचे समन्वय साधणे हे रामस्टीन स्वरूपाचे मुख्य कार्य आहे.

दुर्दैवाने, पाश्चात्य भागीदारांना त्यांच्या स्वत: च्या भीतीने बांधले गेले होते – युद्ध आणखी वाढवण्याची आणि रशियाशी टकराव करण्याची इच्छा नसल्यामुळे – त्यांच्या उशीर झालेल्या निर्णयांमुळे युक्रेनियन लोकांचे जीवन आणि निवासी इमारती आणि पायाभूत सुविधांचा नाश झाला. उदाहरणार्थ, एका वर्षाच्या कालावधीत, रशियन सैन्याने युक्रेनच्या भूभागावर 5,000 क्षेपणास्त्रे आणि 3,500 हवाई हल्ले तसेच 1,000 UAV प्रक्षेपण केले. युक्रेनवर “आकाश बंद” करण्याची विनंती वसंत ऋतुपासून ऐकली जात आहे, परंतु देशभक्त हवाई संरक्षण प्रणाली सारख्या अग्रगण्य हवाई संरक्षण प्रणाली प्रदान करण्याचा निर्णय रशियन फेडरेशनने जाणूनबुजून युक्रेनची 50 टक्के ऊर्जा प्रणाली नष्ट केल्यानंतरच घेण्यात आला. .

सध्या, युक्रेनियन सैन्य लेपर्ड, अब्राम्स, ब्रॅडली आणि मार्डरसह शेकडो टँक आणि बख्तरबंद वाहनांची वाट पाहत आहे, जे पाश्चात्य भागीदारांनी अनेक महिन्यांच्या संकोच आणि सल्लामसलतीनंतर प्रदान करण्यास सहमती दर्शविली. पाश्चात्य लढाऊ विमाने आणि लांब पल्ल्याची क्षेपणास्त्रे हा शेवटचा मुद्दा आहे ज्यावर पाश्चात्य शक्तींनी अनुसरण करणे आवश्यक आहे.

“लष्करी” च्या शैलीत मुत्सद्दीपणा

बहुपक्षीय आणि द्विपक्षीय स्तरावर युक्रेनला आंतरराष्ट्रीय समर्थन सुनिश्चित करण्यासाठी युक्रेनियन मुत्सद्देगिरी हा एक महत्त्वाचा घटक बनला आहे. संघर्षाने युक्रेनियन मुत्सद्दींना मार्शल लॉ फॉरमॅटवर स्विच करण्यास भाग पाडले: केवळ कपड्यांची शैली बदलून “लष्करी” नाही तर सुरक्षा मजबूत करण्याच्या मुख्य परराष्ट्र धोरणाच्या लक्ष्यावर देखील लक्ष केंद्रित केले.

युक्रेनचे परराष्ट्र व्यवहार मंत्री, दिमित्रो कुलेबा यांनी युक्रेनियन मुत्सद्दींसाठी तीन मुख्य क्रियाकलाप ओळखले: सहयोगी देशांसोबत भागीदारी मजबूत करणे; रशियन फेडरेशनवर त्यांचा दबाव सुनिश्चित करणे, विशेषत: निर्बंध; आणि युक्रेनियन सैन्याला शस्त्रास्त्रांच्या पुरवठ्यावरील करारांची अंमलबजावणी. शरद ऋतूतील, या प्राधान्यांमध्ये ऊर्जा जोडली गेली. युक्रेनियन मुत्सद्दींना एका नवीन कार्याचा सामना करावा लागला – नष्ट झालेल्या उर्जा प्रणालीसाठी उपकरणे शोधणे. मंत्री कुलेबा यांनी म्हटल्याप्रमाणे, “आता युक्रेनचे राजदूत आणि मी दोघेही 6.3 ते 98 किलोवॅट क्षमतेसह तसेच 50 ते 500 किलोवॅट क्षमतेच्या जनरेटरबद्दल सर्व काही पटकन मास्टर करत आहोत. मला स्वयंचलित स्विचचा सारांश देखील मिळाला आणि मला बरेच काही माहित आहे जे मला ट्रान्सफॉर्मर आणि त्यांच्या वाहतूक करण्याच्या बारकाव्यांबद्दल जाणून घेण्याची योजना नव्हती. ऊर्जा मंत्रालय, युक्रेनर्गो आणि युक्रेनच्या संपूर्ण ऊर्जा उद्योगासह, आम्ही सर्व देशांकडून आणि कमीत कमी वेळेत ऊर्जा प्रणालीच्या पुनर्संचयित करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व गोष्टी आधीच आणत आहोत. मी तुम्हाला खात्री देतो की युक्रेनियन लोकांच्या घरी शस्त्रे आणि प्रकाश, उष्णता आणि पाणी आहेत याची खात्री करण्यासाठी मुत्सद्दी त्यांच्या सामर्थ्याने सर्वकाही करतील. ”

हे खरं आहे की क्राइमिया, डोनबासचे प्रदेश आणि खेरसन आणि झापोरिझ्झिया प्रदेशांचा ताबा घेतलेला भाग रशियन फेडरेशनशी शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी सौदा करू शकत नाही.

यासह, युक्रेनियन मुत्सद्देगिरीने युनायटेड नेशन्स (UN) आणि इतर आंतरराष्ट्रीय आणि प्रादेशिक प्लॅटफॉर्मवर युक्रेनसाठी आंतरराष्ट्रीय समर्थन एकत्रित करण्यात व्यवस्थापित केले.

युक्रेनियन संकटाच्या वर्धापन दिनाच्या पूर्वसंध्येला, संयुक्त राष्ट्र महासभेने 141 मतांनी “युक्रेनमधील न्याय्य आणि चिरस्थायी शांततेवर” हा ठराव मंजूर केला, ज्यामध्ये अध्यक्ष झेलेन्स्कीच्या शांतता फॉर्म्युल्यातील प्रमुख तरतुदी समाविष्ट आहेत. 1991 मध्ये परिभाषित केल्याप्रमाणे, त्याच्या आंतरराष्ट्रीय मान्यताप्राप्त सीमांमध्ये प्रादेशिक अखंडता राखण्याच्या आधारावर युक्रेनमध्ये शांततेचा पाया घालण्याच्या दृष्टिकोनातून हे महत्त्वाचे आहे. हे क्रिमिया, डोनबासचे प्रदेश आणि व्यापलेल्या भागांबद्दल आहे. खेरसन आणि झापोरिझ्झिया प्रदेश रशियन फेडरेशनशी शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी चिप्सची सौदेबाजी करू शकत नाहीत.

याव्यतिरिक्त, युक्रेनने त्याच्या युरोपियन आणि युरो-अटलांटिक कोर्समध्ये प्रगती केली आहे: 2022 मध्ये, त्याला एका सोप्या प्रक्रियेअंतर्गत युरोपियन युनियन (EU) मध्ये सदस्यत्वासाठी उमेदवाराचा दर्जा प्राप्त झाला आणि नॉर्थ अटलांटिक ट्रीटी ऑर्गनायझेशन (NATO) मध्ये सामील होण्यासाठी अर्ज केला. आणि युद्धोत्तर कालावधीसाठी जगातील आघाडीच्या देशांकडून युद्धोत्तर सुरक्षा हमी पूर्ण करण्यावरही काम करत आहे.

अदम्य समाज

युक्रेनियन अधिकार्‍यांसाठीच नव्हे तर युक्रेनियन समाजासाठीही संघर्ष एक मोठे आव्हान बनले, ज्यामुळे युक्रेनियन लोकांचे सामाजिक परिवर्तन झाले. ग्रॅडस रिसर्च विश्लेषकांनी सध्या युक्रेनियन लोकांमध्ये पाळले जाणारे आठ प्रमुख सामाजिक ट्रेंड ओळखले आहेत: एकमेकांवर आणि राज्यावर विश्वास; ओळखीचे क्रिस्टलायझेशन (प्रामुख्याने, रशियन भाषा आणि रशियन सांस्कृतिक वारसा नाकारणे जे सोव्हिएत युनियननंतर राहिले); नैतिक आणि मानसिक स्थिरता; स्थलांतर शिफ्ट (सुमारे 5-6 दशलक्ष युक्रेनियन लोकांनी युद्धामुळे युक्रेन सोडले, परंतु 70 टक्के लोकांनी परत येण्याची इच्छा व्यक्त केली); विजयावर विश्वास (87 टक्के खात्री आहे की युक्रेन आपले प्रदेश मुक्त करू शकेल); सैन्यासाठी रोजगार आणि आर्थिक सहाय्य पुनर्संचयित करणे (64 टक्के युक्रेनियन नियमितपणे सैन्य आणि मानवतावादी मदतीसाठी पैसे देतात); उपभोगाचे तर्कसंगतीकरण; आणि मीडिया अवलंबित्व वाढ.

त्याच वेळी, स्थिरतेचा अभाव आणि युद्धामुळे मोठ्या सुरक्षेचे धोके असूनही, 95 टक्के युक्रेनियन लोक लष्करी प्रतिकार सुरू ठेवण्याच्या बाजूने आहेत आणि 89 टक्के मॉस्कोने सामरिक अण्वस्त्रांचा वापर केला तरीही त्याला विरोध करण्यास तयार आहेत. म्युनिक सुरक्षा निर्देशांक 2023 चे निकाल.

स्थिर आणि न्याय्य शांतता काय असावी याविषयी युक्रेनियन समाजाने उच्च मागण्या मांडल्या आहेत. रशियावरील विश्वासाच्या अभावामुळे रशियन सैन्याने युक्रेनियन प्रदेशातून पूर्णपणे माघार घेईपर्यंत कोणत्याही प्रकारच्या वाटाघाटींवर प्रश्नचिन्ह निर्माण केले जाते आणि युक्रेनला स्वतःच्या संरक्षणासाठी आणि भविष्यात रशियन फेडरेशनकडून वारंवार होणारे हल्ले रोखण्यासाठी योग्य सैन्य आणि साधनं पुरवली जातात.

अनुत्तरीत प्रश्न

19 फेब्रुवारी 2023 रोजी झालेली म्युनिक सुरक्षा परिषद, रशियन-युक्रेनियन संघर्षाच्या पहिल्या वर्षाच्या प्रभावाचा सारांश देण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा होता. परिषदेचे प्रबळ सूत्र हे थीसिस होते: “युक्रेन जिंकले पाहिजे; रशियाचा पराभव झालाच पाहिजे.” त्यांच्या भागासाठी, कीवच्या पाश्चात्य मित्रांनी युक्रेनला “जोपर्यंत लागेल तोपर्यंत” पाठिंबा देण्याची तयारी दर्शविली. मात्र, हे उत्तर देत नाही. मुख्य प्रश्न: किती समर्थन आवश्यक असेल?