इंडो-पॅसिफिकमध्ये भारत-इटली कनेक्ट

गेल्या काही वर्षांत, इंडो-पॅसिफिकसह इटलीच्या सहभागामध्ये एक प्रभावी गती आली आहे आणि केवळ आर्थिक उपस्थितीच्या दृष्टीनेच नाही, तर राजकीय लक्ष देखील आहे. या संक्रमणाला नवी दिल्लीकडून पाठिंबा मिळाला आहे जिथे भारताच्या इंडो-पॅसिफिक क्षेत्राच्या सर्वसमावेशक दृष्टीचा उद्देश परस्पर समृद्धी आणि सुरक्षितता वाढवण्यासाठी समविचारी भागीदारांसह सहकार्याची जागा निर्माण करणे आहे. 2 मार्च रोजी, इटलीचे पंतप्रधान ज्योर्जिया मेलोनी 8 व्या रायसिना संवादाचे उद्घाटन करणार आहेत, भारताच्या परराष्ट्र मंत्रालय आणि ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाउंडेशनच्या सह-यजमान वार्षिक भू-राजकीय परिषदेचे. हा संवाद मेलोनीला इंडो-पॅसिफिकमधील इटालियन गुंतवणुकीची तिची दृष्टी स्पष्ट करण्यासाठी एक मंच प्रदान करेल.

रोमचे इंडो-पॅसिफिकशी असलेले संबंध हे मुख्य संसाधनांच्या पुरवठ्यासाठी धोरणात्मक सागरी मार्ग आणि या क्षेत्रातील खेळाडूंसह व्यापाराचे प्रमाण या दोन्ही बाबतीत, त्याच्या स्वतःच्या अर्थव्यवस्थेसाठी या प्रदेशाच्या महत्त्वाची जाणीव आहे. युरोपची दुसरी-सर्वात मोठी औद्योगिक शक्ती आणि GDP च्या दृष्टीने युरोझोनची तिसरी-सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था, इटली भारताला इंडो-पॅसिफिकमधील प्रमुख व्यापारी भागीदारांमध्ये गणते. युरोपियन युनियन (EU) फ्रेमवर्कमध्ये, रोम, या बदल्यात, भारतासारख्या वाढत्या अर्थव्यवस्थेसाठी एक विश्वासार्ह आणि मजबूत आर्थिक भागीदार आहे.

युरोपची दुसरी-सर्वात मोठी औद्योगिक शक्ती आणि GDP च्या दृष्टीने युरोझोनची तिसरी-सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था, इटली भारताला इंडो-पॅसिफिकमधील प्रमुख व्यापारी भागीदारांमध्ये गणते.

नरेंद्र मोदी सरकारचा मेक इन इंडिया कार्यक्रम, जो 2014 मध्ये लाँच करण्यात आला होता आणि परदेशी भागीदारांकडून मोठ्या प्रमाणात स्वारस्य आढळले आहे, हे अनेक इटालियन कंपन्यांसाठी नैसर्गिक गंतव्यस्थान आहे जे नवीन इंडो-पॅसिफिक इकोसिस्टममध्ये प्रवेश करण्यास इच्छुक आहेत. भारत आणि इटली यांच्यातील मूल्ये आणि परस्पर हितसंबंधांच्या समानतेद्वारे प्रदान केलेली शाश्वतता आणि सुरक्षिततेची हमी महामारीच्या काळात वाढलेल्या पुरवठा साखळी संकटासाठी एक सकारात्मक पर्याय दर्शवते.

नाती मजबूत करणे

चीनच्या खंबीरपणामुळे निर्माण होणा-या जोखमीबद्दल रोमच्या संवेदनशीलतेच्या दृष्टीने इटली-भारत मैत्रीचे फायदे आर्थिक प्राधान्यांच्या समांतर आहेत. मेलोनी तिच्या २०२२ च्या निवडणूक प्रचारादरम्यान तैवानला चीनच्या धमक्यांवर जोरदारपणे बोलली होती. या महिन्यात, इटलीचे परराष्ट्र व्यवहार राज्यमंत्री मॅटेओ पेरेगो डी क्रेमनागो यांनी बंगळुरू येथे एरो इंडिया 2023 मध्ये भाग घेतला आणि भारताचे संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांची भेट घेतली. डी क्रेमनागो यांनी नवी दिल्लीसोबतचे द्विपक्षीय संबंध धोरणात्मक भागीदारीच्या पातळीवर नेण्यात रोमचे स्वारस्य व्यक्त केले. काही आठवड्यांपूर्वी, मेलोनीने जपानचे पंतप्रधान फुमियो किशिदा यांच्यासोबत असाच करार केला होता.

इंडो-पॅसिफिकमध्ये येणार्‍या इटालियन नौदल मोहिमेचे अहवाल – मेलोनीच्या दिल्ली भेटीच्या काही दिवस आधी – या प्रदेशाच्या सामरिक महत्त्वाच्या इटलीच्या दृष्टिकोनात एक नवीन गांभीर्य अधोरेखित करते. इटालियन एरोस्पेस फर्म लिओनार्डोला त्याच्या संरक्षण बाजारपेठेत परत आणण्याचा भारत सरकारचा निर्णय आणि भारताच्या पहिल्या स्वदेशी विमानवाहू नौका INS विक्रांतच्या निर्मितीमध्ये जहाज बांधणी कंपनी Fincantieri चे योगदान भारत-इटली मजबूत संबंधांसाठी चांगले संकेत देते.

जिबूतीमधील लष्करी तळ आणि EU च्या चाचेगिरी विरोधी उपक्रम ऑपरेशन अटलांटा मुळे पश्चिम हिंदी महासागरात सतत उपस्थिती, इटालियन नौदल भारतीय नौदलासाठी नैसर्गिक भागीदार आहे. इन्फॉर्मेशन फ्यूजन सेंटर – हिंद महासागर क्षेत्र येथे नौदल निरीक्षकाची नियुक्ती दोन्ही सशस्त्र दलांच्या परस्परसंबंधांना सामायिक समग्र सागरी सुरक्षा दृष्टीकोनाच्या चौकटीत अधिक बळकट करते. इंडो-पॅसिफिकमधील रोमची आगामी नौदल मोहीम हा मित्र देशांशी मोठ्या संवादाचा एक भाग असेल आणि इटालियन नौदलाला भारतीय नौदलासोबत परस्पर समंजसपणाचे नवीन प्रकार शोधण्याची संधी असेल. हे इंडो-पॅसिफिक संकल्पनेतील सागरी घटकाच्या केंद्रस्थानाचा विचार करत आहे.

तांत्रिक आणि आर्थिक विकासासह, सागरी सुरक्षा आणि ऊर्जा संक्रमणापासून पुरवठा साखळीच्या पुनर्रचनेपर्यंत इटली करू शकणारे योगदान, उपक्रमांच्या विद्यमान स्पेक्ट्रममध्ये समाविष्ट करणे आवश्यक आहे.

फायदा ट्रोइका

ही गती पुढे नेत, भारत आणि इटलीने इंडो-पॅसिफिकमध्ये ठोस सहकार्याची क्षेत्रे शोधून त्यांची भागीदारी आणखी मजबूत करण्यासाठी काम केले पाहिजे. बहुपक्षीय उपक्रमांच्या विविध उपस्थितीने वैशिष्ट्यीकृत, इंडो-पॅसिफिकची गतिशीलता विविध कलाकारांना परस्पर फायद्याच्या प्रकल्पांवर विविध व्यासपीठांवर सहकार्य करण्याच्या शक्यतेचा परिणाम आहे. तांत्रिक आणि आर्थिक विकासासह, सागरी सुरक्षा आणि ऊर्जा संक्रमणापासून पुरवठा साखळीच्या पुनर्रचनेपर्यंत इटली करू शकणारे योगदान, उपक्रमांच्या विद्यमान स्पेक्ट्रममध्ये समाविष्ट करणे आवश्यक आहे. यामध्ये इंडो-पॅसिफिक महासागराचा समावेश आहे. इनिशिएटिव्ह (IPOI) आणि इंडियन ओशन रिम असोसिएशन (IORA), ज्यापैकी भारत त्याच्या SAGAR (क्षेत्रातील सर्वांसाठी सुरक्षा आणि वाढ) धोरणाद्वारे एक अग्रगण्य प्रवर्तक आहे.

2021 मध्ये मांडण्यात आलेला भारत-इटली-जपान त्रिपक्षीय तांत्रिक आणि व्यावसायिक भागीदारीसाठी आणि या प्रदेशातील सामूहिक सुरक्षेच्या वाढत्या गरजांसाठी एक बैठक बिंदू असेल. चीनच्या आक्रमक धोरणांमुळे निर्माण होणाऱ्या वाढत्या अस्थिरतेसाठी इटली आणि जपान हे दोन्ही उच्च-तंत्रज्ञान देश, भारत आणि त्याच्या विशाल बाजारपेठेत एक लवचिक पर्याय असू शकतात. शिवाय, ट्रोइका हा भारताचा इंडो-पॅसिफिक आणि इटलीचा विस्तारित भूमध्यसागराचा दृष्टीकोन यांच्यातील नैसर्गिक भेटीचा बिंदू असेल. हे इंडो-पॅसिफिकशी सागरी कनेक्शनद्वारे युरोप आणि आशिया दरम्यान कायमस्वरूपी वाहिनी तयार करेल.

हे भाष्य मूळतः ThePrint मध्ये प्रसिद्ध झाले आहे.