अग्निवर चालणारे शूर

अग्निपथ योजना: योग्य किंवा अयोग्य ? हा भाग निबंध मालिकेचा भाग आहे. 

______________________________________________________

सर्व परिवर्तनीय बदल प्रतिकारात जातात आणि जेव्हा ते एखाद्या राष्ट्राच्या सामर्थ्याच्या लष्करी साधनाच्या रक्षकांशी संबंधित असतात, तेव्हा प्रतिकार अपरिहार्य असतो, विशेषत: त्याचा परिणाम राष्ट्रीय सुरक्षेवर होतो. परंतु जगभरात, भू-राजकीय गतिशीलता, बदललेले सुरक्षा प्रतिमान, बदलणारे राष्ट्रीय हितसंबंध आणि अर्थसंकल्पीय वास्तविकता यामुळे सैन्य बदलले आहे. अग्निवीर संकल्पनेवर दिग्गज समुदायाचे कठोर विचार त्यांच्या जीवनाचा महत्त्वपूर्ण भाग ज्या व्यवसायासाठी त्यांनी समर्पित केला होता त्या व्यवसायाबद्दल त्यांची तीव्र चिंता प्रतिबिंबित करते. सैन्याच्या प्रत्येक हाताची स्वतःची मुख्य क्षमता आणि क्षमता असते आणि ते टेबलवर अनेक पर्याय आणते आणि म्हणूनच भरतीचे नवीन मॉडेल प्रत्येक सेवेवर वेगळ्या पद्धतीने परिणाम करेल.

अग्निवीर संकल्पनेवर दिग्गज समुदायाचे कठोर विचार त्यांच्या जीवनाचा महत्त्वपूर्ण भाग ज्या व्यवसायासाठी त्यांनी समर्पित केला होता त्या व्यवसायाबद्दल त्यांची तीव्र चिंता प्रतिबिंबित करते.

हवाई शक्तीचे तंत्रज्ञान-केंद्रित वैशिष्ट्य आणि शांतता आणि युद्धातील भारतीय हवाई दलाच्या (IAF) ऑपरेशन्सची तंत्रज्ञान अवलंबित्वाची आण्विक पातळी लक्षात घेता, योजनेचा प्रभाव खूप महत्त्वाचा आहे. वास्तविक आणि समजल्या जाणार्‍या आव्हानांना न जुमानता, मीडियामध्ये IAF नेतृत्वाची सार्वजनिक अभिव्यक्ती स्पष्टपणे मोजली गेली आहे, संतुलित आणि आत्मविश्वासपूर्ण आहे. हे स्पष्ट आहे की सेवेने ही योजना धोरणात्मक संधीची  म्हणून घेतली आहे. याचे कारण असे की जर लष्करी विमान वाहतूक तंत्रज्ञानातील झपाट्याने बदल घडवून आणू शकली नाही तर ते झपाट्याने आपली लढाऊ प्रासंगिकता गमावेल. आधुनिक हवाई दलांसाठी तंत्रज्ञानातील बदलांची गती, जी एके काळी दशकाहून अधिक होती, ती काही वर्षांपर्यंत खूपच कमी झाली आहे. चार दशकांहून अधिक काळातील व्यावसायिक जीवनात, एखाद्याने लढाऊ प्लॅटफॉर्ममध्ये नाट्यमय बदल अनुभवले आहेत, शस्त्रे, प्रणाली आणि एव्हियोनिक्स. नवीन तंत्रज्ञानाच्या आत्मसात करण्याबरोबरच, हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी, लढाऊ नियम, ऑपरेशन्स आणि रणनीतींच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये झटपट बदल करून एकाच वेळी चालवले गेले आहेत. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. नवीन तंत्रज्ञानाच्या आत्मसात करण्याबरोबरच, हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी, लढाऊ नियम, ऑपरेशन्स आणि रणनीतींच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये झटपट बदल करून एकाच वेळी चालवले गेले आहेत. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. नवीन तंत्रज्ञानाच्या आत्मसात करण्याबरोबरच, हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी, लढाऊ नियम, ऑपरेशन्स आणि रणनीतींच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये झटपट बदल करून एकाच वेळी चालवले गेले आहेत. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी ऑपरेशन्स आणि रणनीतीच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये जलद बदलांसह एकाच वेळी चालत आहेत. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी ऑपरेशन्स आणि रणनीतीच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये जलद बदलांसह एकाच वेळी चालत आहेत. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. त्यामुळे बदलाचा वेग हा IAF मधील व्याप्ती आणि परिमाण या दोन्ही बाबतीत खूपच वेगवान आहे, ज्यामुळे ते अत्यंत अनुकूल आणि लवचिक बनते. तसेच, पाश्चिमात्य आणि रशियन वंशाच्या विमानांचे प्रकार, यंत्रणा, शस्त्रे आणि उपकरणे यांची संख्या, हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही. हवाई योद्धांना तंत्रज्ञान-जाणकार आणि तंत्रज्ञान-शोषक दोन्ही असणे आवश्यक आहे. वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञानाच्या चक्रांशी जुळवून घेण्यात तरुण पटाईत आहेत, त्यामुळे तरुण वायुसेना असणे अर्थपूर्ण आहे. परंतु नवीन योजना स्वीकारली आहे ज्यामुळे ते वय प्रोफाइल कमी करू शकते, हे आव्हानांशिवाय नाही.

नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करण्याबरोबरच, हवाई युद्धात सुसंगत राहण्यासाठी, लढाऊ नियम, ऑपरेशन्स आणि रणनीतींच्या संकल्पना, प्रशिक्षण सामग्री आणि आवश्यकतांमध्ये झटपट बदल करून एकाच वेळी चालवले गेले आहेत.

वायुसेनेच्या नेतृत्वाने तरुण पिढीला एकत्रित करण्यासाठी सुरू केलेल्या व्यापक पावले खुल्या माध्यमांमध्ये आणि त्यांच्या लढाऊ क्षमतेत कोणतीही तडजोड न करता किंवा कमी न करता स्पष्ट करण्यासाठी प्रयत्न केले आहेत. IAF काहीसे फॉर्म्युला वन रेसिंग समुदायाप्रमाणेच मॉडेलवर कार्य करते, जिथे पिट स्टॉपवरील तरुण उच्च प्रशिक्षित कर्मचारी तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने पाच सेकंदांखालील अविश्वसनीय वेगाने इंधन भरणे, टायर बदलणे, समायोजन आणि दुरुस्ती करतात. प्रशिक्षण, तर मागासवर्गीय देखभाल दुकानांमध्ये अधिक अनुभवी आणि वृद्ध क्रू सदस्य असतात. फ्लाइट लाइन म्हणजे विमान तयार केले जाते, चालवले जाते आणि तपशीलांमध्ये फिरवले जाते. येथे कार्यक्षमता आणि गती महत्त्वाची आहे कारण ती मिशन दरम्यान जमिनीवर कमीतकमी वेळेत अनुवादित करते, ज्याचा अर्थ अधिक लढाऊ उपलब्धता आणि अधिक लढाऊ निर्वाह. काही अनुभवी हवाई योद्धांच्या जवळच्या देखरेखीखाली तरुण, तंत्रज्ञान जाणकार आणि प्रशिक्षित अग्निवीरांचा वापर करण्याची योजना ही प्रथम श्रेणीची आहे. मागील बाजू, किंवा दुसऱ्या आणि तिसऱ्या ओळीतील प्रमुख दुरुस्ती आणि एकाच वेळी चालणाऱ्या विस्तृत नियतकालिक सर्व्हिसिंग अॅक्टिव्हिटी, अनुभवी क्रू द्वारे चालवले जातील. रडार, क्षेपणास्त्रे, दळणवळण प्रणाली इ.चे सर्व लढाऊ घटक देखील त्याच मॉडेलचे अनुसरण करतात आणि अशा प्रकारे, कमी कौशल्य असलेल्या फ्रंट-एंड कार्यांमध्ये कमी अनुभवी तरुणांचा प्रभावी वापर करण्यास सक्षम करतात. IAF चे तीन संस्थात्मक स्तंभ – ऑपरेशन, देखभाल आणि प्रशासन हे ऑपरेशनल सातत्य मध्ये खोलवर अंतर्भूत आहेत कारण उड्डाण आणि हवाई संरक्षण हे 24×7 क्रियाकलाप आहेत. एअरफील्ड सपोर्ट ऑपरेशन्स,

रडार, क्षेपणास्त्रे, दळणवळण प्रणाली इ.चे सर्व लढाऊ घटक देखील त्याच मॉडेलचे अनुसरण करतात आणि अशा प्रकारे, कमी कौशल्य असलेल्या फ्रंट-एंड कार्यांमध्ये कमी अनुभवी तरुणांचा प्रभावी वापर करण्यास सक्षम करतात.

लष्करी विमानचालनाच्या मूळ जोखमीच्या व्यवसायात, आयएएफला हे ठाऊक आहे की जीवन त्याच्या कर्मचार्‍यांच्या व्यावसायिकतेवर अवलंबून असते. मग या तरुण रक्तांना या ऑपरेशन्समध्ये कसे सामील केले जाईल – ‘अत्यंत-थोडे-ते-विना-चूकांसाठी’ क्रियाकलापांच्या गहन वातावरणात? सर्व प्रशिक्षणासाठी परिवर्तनात्मक दृष्टीकोन हा आधार आहे. आयएएफचे आधीपासून अस्तित्वात असलेले तंत्रज्ञान-केंद्रित मूलभूत प्रशिक्षण तंत्रज्ञान आणि सिम्युलेशनच्या अधिक ओतणेसह अधिक मजबूत केले जात आहे, जे कुशल व्यापारांच्या खालच्या बाजूस कठोर तयारी करण्यास अनुमती देते. यानंतर वैयक्तिक योग्यतेवर आधारित श्रेणीबद्ध कौशल्य प्रशिक्षण दिले जाईल आणि शांततापूर्ण आणि ऑपरेशनल वातावरणात त्यांच्या प्रदर्शनाच्या कामगिरीचे बारकाईने निरीक्षण केले जाईल. प्रवेश पातळी, प्रशिक्षण टप्पा आणि तिसऱ्या आणि चौथ्या वर्षातील कामगिरीचा आढावा, निवडक तिमाहीसाठी सेवेत पुढे चालू ठेवण्यासाठी मूल्यांकनाचे तीन बेंचमार्क प्रदान करा. कोणत्या टप्प्यावर निवडलेली जागा मुख्य प्रवाहात शोषणासाठी नियोजित विशेष प्रशिक्षण हस्तक्षेपासाठी तयार असेल. वायुसेना या वर्षाच्या अखेरीस पहिल्या तुकडीला पुढील वर्षाच्या मध्यापर्यंत शोषणासाठी तयार करेल. पहिल्या वर्षी, ते IAF च्या कर्मचार्‍यांच्या संख्येच्या दोन टक्के, त्यानंतर चार वर्षांत 10 टक्के आणि 10 वर्षांच्या कालावधीत 25-30 टक्के करतील. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. कोणत्या टप्प्यावर निवडलेली जागा मुख्य प्रवाहात शोषणासाठी नियोजित विशेष प्रशिक्षण हस्तक्षेपासाठी तयार असेल. वायुसेना या वर्षाच्या अखेरीस पहिल्या तुकडीला पुढील वर्षाच्या मध्यापर्यंत शोषणासाठी तयार करेल. पहिल्या वर्षी, ते IAF च्या कर्मचार्‍यांच्या संख्येच्या दोन टक्के, त्यानंतर चार वर्षांत 10 टक्के आणि 10 वर्षांच्या कालावधीत 25-30 टक्के करतील. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. कोणत्या टप्प्यावर निवडलेली जागा मुख्य प्रवाहात शोषणासाठी नियोजित विशेष प्रशिक्षण हस्तक्षेपासाठी तयार असेल. वायुसेना या वर्षाच्या अखेरीस पहिल्या तुकडीला पुढील वर्षाच्या मध्यापर्यंत शोषणासाठी तयार करेल. पहिल्या वर्षी, ते IAF च्या कर्मचार्‍यांच्या संख्येच्या दोन टक्के, त्यानंतर चार वर्षांत 10 टक्के आणि 10 वर्षांच्या कालावधीत 25-30 टक्के करतील. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. वायुसेना या वर्षाच्या अखेरीस पहिल्या तुकडीला पुढील वर्षाच्या मध्यापर्यंत शोषणासाठी तयार करेल. पहिल्या वर्षी, ते IAF च्या कर्मचार्‍यांच्या संख्येच्या दोन टक्के, त्यानंतर चार वर्षांत 10 टक्के आणि 10 वर्षांच्या कालावधीत 25-30 टक्के करतील. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. वायुसेना या वर्षाच्या अखेरीस पहिल्या तुकडीला पुढील वर्षाच्या मध्यापर्यंत शोषणासाठी तयार करेल. पहिल्या वर्षी, ते IAF च्या कर्मचार्‍यांच्या संख्येच्या दोन टक्के, त्यानंतर चार वर्षांत 10 टक्के आणि 10 वर्षांच्या कालावधीत 25-30 टक्के करतील. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते. हे सैन्य आणि नौदलाच्या नियोजित 50 टक्केपेक्षा वेगळे आहे कारण त्यांचे राखीव दायित्व 15 वर्षे आहे, तर विशेषीकरण-केंद्रित हवाई दलात ते 20 वर्षे आहे. एकूण लढाऊ पात्रता वाढवण्यासाठी तरुण आणि अनुभवी हवाई योद्धांची संतुलित शक्ती निर्माण करण्याची रणनीती अपेक्षा करते.

तरुण अग्निवीरांच्या चार वर्षांच्या कार्यकाळानंतर त्यांच्या भविष्याचा प्रश्न खरोखरच सेवांच्या अधिकारक्षेत्राबाहेरचा आहे, कारण त्यांच्या तलवारीचा शेवट धारदार ठेवत बदलाशी जुळवून घेण्याइतपत त्यांच्या हातात आहे.

नवीन मॉडेल स्वीकारल्याबद्दल काही विरोधकांनी सेवा नेतृत्वाला बेफिकीरपणे दोष दिला आहे. सेवा एक शिस्तबद्ध आणि जबाबदार शक्ती आहेत, परंतु त्यांची लढाऊ तयारी राष्ट्रीय सुरक्षेमध्ये किती महत्त्वाची भूमिका बजावते याची तीव्रपणे जाणीव आहे. त्यांनी एखादी गोष्ट स्वीकारली असती जी कोणत्याही प्रकारे तडजोड करेल असे मानणे अयोग्य आणि चुकीचे आहे. योजना यशस्वी होण्यासाठी पुरेसा विचार आणि प्रयत्न केले पाहिजेत आणि खर्च केले जातील. भारतीय सैन्य हे एक स्वयंसेवक दल आहे आणि आपले लढाऊ पराक्रम कायम ठेवत तरुण बनण्याचा प्रयत्न करत आहे. तरुण अग्निवीरांच्या चार वर्षांच्या कार्यकाळानंतर त्यांच्या भविष्याचा प्रश्न खरोखरच सेवांच्या अधिकारक्षेत्राबाहेरचा आहे, कारण त्यांच्या तलवारीचा शेवट धारदार ठेवत बदलाशी जुळवून घेण्याइतपत त्यांच्या हातात आहे. भविष्यातील चिंता दूर करणे आणि तरुणांच्या आकांक्षा पूर्ण करणे हे धोरणकर्त्यांचे आहे. प्राप्त कौशल्याच्या आधारे नाविन्यपूर्णपणे रोजगाराच्या संधी निर्माण कराव्या लागतील. उदाहरणार्थ, चार वर्षांनंतर IAF सोडणाऱ्यांना मोठ्या नागरी विमान वाहतूक उद्योगात जाण्यासाठी पाय असतील, जिथे त्यांचा अनुभव त्यांना चांगल्या स्थितीत उभा करेल. योजनेला रोल आउट, सेटल डाउन आणि चालवण्याची वाजवी संधी दिल्यानंतर विश्‍लेषित परिणामांवर आधारित, धारणाची टक्केवारी भविष्यात सुधारली जाऊ शकते. परंतु, अपूर्ण माहितीवर आधारित, आश्चर्यकारकपणे वेगवान कायदाहीन आणि हिंसक आगीचे वादळ, दुर्दैवी आहे, किमान म्हणायचे आहे. असंतोषाचे मूळ सरकारी नोकरीच्या खात्रीशी आणि सुरक्षिततेशी जास्त आणि देशसेवेशी कमी आहे. या योजनेच्या संदर्भात धोरणात्मक संवाद पुरेशा पेक्षा कमी असला तरी, हिंसेची व्याप्ती आणि गुंतलेल्या दिशाभूल तरुणांच्या अति-प्रतिक्रिया, दुर्दैवाने, लष्करी व्यवसायाच्या गंभीर व्यवसायात त्यांचा समावेश करणे अयोग्यता दर्शवते. कोणत्याही परिवर्तनीय धोरणाचे यश हे या प्रकरणात इच्छेप्रमाणे, त्यातून निर्माण होणाऱ्या परिणामांवरून मोजले जाते. वेळच सांगेल.