पंतप्रधान ऋषी सुनक यांच्या समोरील आव्हाने

ऋषी सुनक यांनी पंतप्रधानपदाची सूत्रे स्वीकारणे हा ब्रिटिश लोकशाहीसाठी मोठा क्षण आहे. ब्रिटनने आपल्या अल्पसंख्याकांच्या आकांक्षांना सामावून घेण्यासाठी किती प्रवास केला आहे आणि देशाच्या राजकारणात भारतीय डायस्पोराच्या वाढत्या भूमिकेवर प्रकाश टाकणारा हा एक महत्त्वाचा संकेत आहे.

सनक यांच्या कर्तृत्वाला या गंभीर वळणावर ब्रिटिश अर्थव्यवस्थेला भेडसावणाऱ्या समस्यांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी त्यांना सर्वोत्तम व्यक्ती म्हणून पाहिले जाते. त्यांनी कबूल केले आहे की त्यांच्या पूर्ववर्तीकडून “चुका झाल्या” कारण त्यांनी काही महिन्यांच्या गोंधळानंतर यूकेमध्ये स्थिरतेचे काही प्रतीक आणण्याचा प्रयत्न केला ज्याने ब्रिटीश विश्वासार्हता सर्वात कमी ओहोटीवर पाहिली होती.

उन्हाळ्यातील त्याची नेतृत्वाची मोहीम ज्यामध्ये तो लिझ ट्रसकडून पराभूत झाला तो एक काळजीपूर्वक रचलेला कथन होता ज्यामध्ये त्याने आर्थिक मूलभूत गोष्टींना नकार दिला ज्यामुळे तो टोरीजच्या वैचारिक पायावर प्रेम करू शकला असता.

मार्गारेट थॅचरची स्वयंभू वारसदार म्हणून स्वत:ला सादर करून ट्रसने विजय मिळवला, परंतु नेतृत्वाच्या जोरदार लढाईनंतर पक्षाला एकत्र आणता आले नाही. “खोट्या आश्वासनावर जिंकण्यापेक्षा” टोरी नेतृत्वाच्या शर्यतीत हरवण्यापेक्षा सुनकने तिच्या आर्थिक धोरणाला लक्ष्य केले होते. तो लढाई हरला पण तो युद्ध जिंकला असे वाटते, निदान आत्ता तरी.

मार्गारेट थॅचरची स्वयंभू वारसदार म्हणून स्वत:ला सादर करून ट्रसने विजय मिळवला, परंतु नेतृत्वाच्या जोरदार लढाईनंतर पक्षाला एकत्र आणता आले नाही.

ट्रसच्या अविचारी आर्थिक विचारांच्या धोक्यांबद्दल चेतावणी देणार्‍या ऋषी सुनक यांच्या विरुद्ध नेतृत्वाची स्पर्धा जिंकल्यावर तिने जितक्या लवकर ट्रसचा अधिकार मिळवला होता तितक्या लवकर नाहीसा झाला. परंतु कर कमी करण्याच्या तिच्या वैचारिक दृढनिश्चयामुळे तिला कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या रँक आणि फाइलचा पाठिंबा मिळाला होता.

एकदा कार्यालयात, तिने पुढे जाऊन ते कार्यान्वित करण्याचा प्रयत्न केला, परिणामी आपत्ती उद्भवली. ट्रसला तिचा जवळचा सहकारी क्वासी क्वार्टेंग काढून टाकण्यास भाग पाडल्यानंतर नियुक्त झालेल्या नवीन कुलपती जेरेमी हंट यांनी कबूल केले की त्यांच्या पूर्ववर्तींचे मिनी-बजेट “खूप दूर, खूप वेगाने” गेले.

बँक ऑफ इंग्लंडला चेतावणी द्यावी लागली की व्याजदरात पूर्वीच्या अपेक्षेपेक्षा जास्त वाढ होण्याची आवश्यकता असू शकते कारण चलनवाढ 40 वर्षातील सर्वात वेगवान दराने वाढत आहे.

यूएस अध्यक्ष, जो बिडेन यांनी लिझ ट्रसच्या मूळ आर्थिक धोरणांना “चूक” म्हटले आणि सरकारच्या मिनी-बजेटनंतर आलेली आर्थिक उलथापालथ “अंदाज करण्यायोग्य” असल्याचे सांगितले.

अगदी यूकेच्या सुपरमार्केट चेनचे प्रमुख, टेस्को, उघडपणे बाहेर आले आणि म्हणाले की कंझर्व्हेटिव्ह्सकडे “वाढीची योजना नाही” आणि जगण्याच्या वाढत्या खर्चाच्या परिणामी आव्हानांचा इशारा देत आहे.

ब्रेक्झिट हा व्यवस्थेला मोठा धक्का होता आणि युरोपियन युनियनमधून बाहेर पडल्यामुळे लादलेल्या खर्चातून राष्ट्र अद्याप सावरले नाही.

गेल्या काही वर्षांपासून ब्रिटनची कहाणी एकामागून एक आपत्तींची आहे. ब्रेक्झिट हा व्यवस्थेला मोठा धक्का होता आणि युरोपियन युनियनमधून बाहेर पडल्यामुळे लादलेल्या खर्चातून राष्ट्र अद्याप सावरले नाही.

राजकीय युक्तिवाद काहीही असोत, आज आर्थिक तर्क खूपच कमकुवत दिसत आहेत आणि ब्रिटीश धोरणकर्त्यांनी या मोठ्या बदलाशी ठोस मार्गाने जुळवून घेण्याचा कोणताही प्रयत्न केलेला नाही.

एवढ्या मोठ्या राजकीय बहुमतावर सुरू झालेला बोरिस जॉन्सनचा कार्यकाळ घोटाळ्यांच्या मालिकेने संपला आणि पक्षाला योग्य उत्तराधिकारी मिळू शकला नाही.

यादरम्यान, कीर स्टारमरच्या नेतृत्वाखाली मजूर पक्ष, आक्षेपार्ह आहे, जो राज्यकारभाराचा पक्ष म्हणून उदयास आला आहे. टोरीजच्या त्यांच्या कृतीला एकत्र येण्यास असमर्थतेमुळे निर्माण झालेल्या राजकीय अनागोंदीचे भांडवल केले आहे आणि डिसेंबर 2024 मध्ये होणार्‍या पुढील सार्वत्रिक निवडणुकीत विजेते म्हणून उदयास येईल असे दिसते.

या गोंधळाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी, ऋषी सुनक यांना पाऊल टाकावे लागले. 10 डाउनिंग स्ट्रीटमध्ये त्यांचे इतिहास घडवणारे आगमन आव्हानांनी भरलेले आहे. हे अशक्त हृदयाच्या लोकांसाठी नक्कीच नाही.

अलीकडील स्मृतीतील सर्वात वाईट संकटाच्या वेळी त्याला ब्रिटिश अर्थव्यवस्थेचे नेतृत्व करावे लागेल. बोरिस जॉन्सन आणि ट्रसच्या कालखंडात झालेल्या पराभवानंतरही त्याला कंझर्व्हेटिव्ह पक्ष हा एक पक्ष म्हणून दाखवावा लागेल.

परराष्ट्र धोरणाच्या आघाडीवर, सातत्य कायम राहील कारण यू.के. ब्रेक्झिटनंतरच्या बाह्य प्रतिबद्धता शोधत राहील.

पुढच्या सार्वत्रिक निवडणुकांमध्ये मजूर पक्ष जिंकेल असे वाटत असताना, टोरीजला लढण्याची संधी देण्यासाठी सनकला नेहमीपेक्षा जास्त मेहनत करावी लागेल. त्यासाठी त्यांना कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या पदासाठी प्रिय बनवावे लागेल. त्यांचे आर्थिक धोरण त्यांना पसंत पडणार नाही म्हणून त्यांना इमिग्रेशनसारख्या मुद्द्यावर कठोर भूमिका मांडावी लागणार आहे.

त्यासाठी सुएला ब्रेव्हरमन यांना गृहसचिव म्हणून परत आणून त्यांच्यावर आधीच दबाव आहे. विरोधी पक्ष त्यांच्यावर आरोप करत आहेत की त्यांनी ब्रॅव्हरमॅनशी उच्च पद मिळविण्यासाठी “स्लीझी बॅकरूम डील” केली आहे कारण त्यांनी ब्रॅव्हरमनच्या गृहसचिव म्हणून पुनर्नियुक्तीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे कारण तिने अधिकृत दस्तऐवज प्राप्त करण्यास अधिकृत नसलेल्या व्यक्तीला पाठवल्याचे कबूल केले आहे. ती कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या उजव्या पक्षाचे प्रतिनिधित्व करते आणि सुनक यांना पंतप्रधानपद मिळण्यासाठी तिचा पाठिंबा महत्त्वाचा होता. निवडणूक होत असताना केवळ पुढील 18 महिने पंतप्रधान होऊ शकत नाहीत, अशी आशा सुनक यांना नक्कीच असेल.

परराष्ट्र धोरणाच्या आघाडीवर, सातत्य कायम राहील कारण यू.के. ब्रेक्झिटनंतरच्या बाह्य प्रतिबद्धता शोधत राहील. त्याच्या पूर्ववर्तीप्रमाणेच, तो युक्रेनियन लोकांसाठी यूकेच्या दृढ समर्थनासह चालू ठेवेल परंतु हे स्पष्ट आहे की संपूर्ण युरोपमध्ये या युद्धाची किंमत अधिक स्पष्ट होत आहे. या क्षणी कोणताही वास्तविक उपाय दृष्टीकोनातून दिसत नाही कारण दोन्ही बाजूंनी लांब पल्ल्यासाठी खोदकाम केले जात आहे. त्याच्यावर आधीच संरक्षण खर्च वाढवण्याचा दबाव आहे जो सामान्य ब्रिटनच्या जगण्याच्या वाढत्या खर्चाच्या वेळी स्वीकारणे कठीण होईल.

भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी यापूर्वीच सुनक यांच्याशी बोलून “सर्वसमावेशक आणि संतुलित एफटीएच्या लवकर निष्कर्षाचे महत्त्व” अधोरेखित केले आहे.

भारत-यू.के. दोन्ही राष्ट्रांमधील हितसंबंध लक्षात घेता संबंध वाढण्याची शक्यता आहे. परंतु यूके-भारत मुक्त व्यापार करार हा या महत्त्वाच्या उपक्रमात किती राजकीय भांडवल गुंतवण्यास इच्छुक आहे याची महत्त्वाची चाचणी ठरेल.

भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी यापूर्वीच सुनक यांच्याशी बोलून “सर्वसमावेशक आणि संतुलित एफटीएच्या लवकर निष्कर्षाचे महत्त्व” अधोरेखित केले आहे. भारतासोबतच्या व्यवहारात सुनकचे घरी बारकाईने निरीक्षण केले जाईल, त्यामुळे यूकेचे भारतीय वंशाचे पहिले पंतप्रधान म्हणून सुनकच्या उदयाचे स्वागत करत असतानाही नवी दिल्लीच्या अपेक्षा वास्तववादाच्या भावनेने बदलल्या पाहिजेत.

हे भाष्य मूळतः द ब्लूमबर्गमध्ये प्रसिद्ध झाले आहे.