यूएसला आफ्रिकेसोबत संबंध सुधारण्याची गरज आहे, विशेषत: शासन, हवामान अनुकूलता आणि व्यापार यासारख्या क्षेत्रांमध्ये अनेक मोठ्या कामगिरी होत असतात.
13 ते 15 डिसेंबर दरम्यान, राष्ट्राध्यक्ष बिडेन यांनी वॉशिंग्टन डीसी येथे यूएस-आफ्रिका लीडर्स समिटसाठी आफ्रिका खंडातील नेत्यांचे आयोजन केले होते. अहवालानुसार, 49 आफ्रिकन सरकार, आफ्रिकन युनियन कमिशन, नागरी समाज आणि खाजगी क्षेत्रातील प्रतिनिधी, तरुण नेते आणि युनायटेड स्टेट्स (यूएस) मधील आफ्रिकन डायस्पोरा तीन दिवस चाललेल्या या कार्यक्रमात सहभागी झाले होते. या शिखर परिषदेने आफ्रिकेसाठी अमेरिकेची नूतनीकृत वचनबद्धता दर्शविली आणि राष्ट्राध्यक्ष बिडेन यांच्या प्रशासनाला परस्पर हितसंबंधांच्या मुद्द्यांवर चर्चा करण्याची आणि सामायिक जागतिक प्राधान्यक्रमांवर सहकार्य वाढवण्याची संधी दिली.
तथापि, कोविड-19 साथीच्या आजाराची दुहेरी आव्हाने आणि सध्या सुरू असलेला रशिया-युक्रेनियन संघर्ष यामुळे महाद्वीपवरील अनेक दशकांपासून मिळालेल्या स्थूल आर्थिक, सामाजिक-आर्थिक आणि शासनाच्या नफ्यावर परिणाम होण्याची भीती आहे.
युक्रेनमधील रशियाच्या युद्धामुळे अन्न आणि ऊर्जा असुरक्षितता वाढवून, महागाई आणि व्यापार आणि पुरवठा साखळ्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात व्यत्यय आणून कोविड-19 साथीच्या आजारातून आफ्रिकेची पुनर्प्राप्ती विस्कळीत झाली आहे अशा वेळी ही शिखर परिषद आयोजित करण्यात आली होती. 2020 पूर्वी, आफ्रिकन देश जगातील सर्वात वेगाने वाढणारे देश होते . तथापि, कोविड-19 साथीच्या आजाराची दुहेरी आव्हाने आणि सध्या सुरू असलेला रशिया-युक्रेनियन संघर्ष यामुळे महाद्वीपवरील अनेक दशकांपासून मिळालेल्या स्थूल आर्थिक, सामाजिक-आर्थिक आणि शासनाच्या नफ्यावर परिणाम होण्याची भीती आहे.
काही काळापासून आमेरिकेने आफ्रिका सोबतच्या करारातून अनेक मुख्य क्षेत्रातील प्रगती मोठ्या प्रमाणात वाढविण्यास मदत होत असल्याचे, नमूद केले आहे . त्यानुसार विविध क्षेत्र जसे , आरोग्य , शिक्षण , सुरक्षा आणि तंत्रज्ञानातील अनेक मोठ्या उपक्रमांमध्ये आफ्रिकेचा मोठा वाटा असल्याचे स्पष्टपणे अमेरिकेकडून सांगण्यात आले . ज्यावेळेस ह्या मुद्द्यांना प्राथमिकता द्यायची गरज असते त्यावेळी त्यांच्या कडे दुर्लक्ष केल्याचे जागतिक स्थरावर अत्यावश्यक असल्याचे नमूद केले आहे. आज ,आफ्रिका तंत्रज्ञानाच्या आणि सुरक्षा क्षेत्रात एक उच्चांक प्रस्थापित करण्यात यशस्वी ठरला आहे. चौथ्या औद्योगिक क्रांतीशी संबंधित नवीन आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञान (4IR)गंभीर क्षेत्रांमध्ये संधी आणि जोखीम दोन्ही ठेवा. तथापि, लोकसंख्याशास्त्रीय आणि संबंधात्मक बदलांमुळे, व्यापार आणि गुंतवणुकीचा प्रवाह कमी होत असताना, अमेरिकेने गेल्या दशकात आफ्रिकेतील जमीन गमावली आहे.
यूएस-आफ्रिका शिखर परिषद क्वचितच होत असल्याच्या वस्तुस्थिती लक्षात घेता, यूएस-आफ्रिका संबंधांच्या टिकाऊपणाबद्दल आणखी एक प्रमुख चिंता आहे. शेवटची शिखर परिषद 2014 मध्ये झाली होती. 2014 ते 2022 मधील आठ वर्षांचे हे मोठे अंतर खेदजनक आहे कारण आफ्रिकेचे इतर विकास भागीदार जसे की युरोपियन युनियन (EU), चीन, भारत, जपान, तुर्की, संयुक्त अरब अमिराती (UAE) ), सर्वांनी आफ्रिकन समकक्षांसोबत नियमितपणे शिखर बैठका घेतल्या आहेत. मागील वर्षांच्या विपरीत, आफ्रिकन देशांनी आज पाश्चात्य मदतीवरील त्यांचे अवलंबित्व कमी केले आहे. त्यांनी त्यांच्या बाह्य भागीदारांच्या टोपलीमध्ये विविधता आणली आहे आणि त्यांचे नेते आणि सरकार सक्रियपणे त्यांचे राष्ट्रीय हित आणि चिंता व्यक्त करत आहेत आणि अजेंडा सेट करण्याच्या प्रक्रियेत सहभागी होत आहेत.
आफ्रिका हे डिजिटल इनोव्हेशन आणि उद्योजकतेसाठी जगातील सर्वाधिक मागणी असलेले ठिकाण म्हणून उदयास आले आहे. चौथ्या औद्योगिक क्रांती (4IR) शी संबंधित नवीन आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञान गंभीर क्षेत्रांमध्ये संधी आणि जोखीम दोन्ही धारण करतात.
या आव्हानांना न जुमानता, अलिकडच्या काही महिन्यांत अमेरिकेच्या आफ्रिकेतील मुत्सद्देगिरीत वाढ झाली आहे. सब-सहारन आफ्रिकेच्या दिशेने नवीन यूएस स्ट्रॅटेजी लाँच करणेऑगस्ट 2022 मध्ये आणि दुसरी यूएस-आफ्रिका लीडर्स समिट आयोजित करणे या बदलाचे सूचक आहे. नवीन धोरण अमेरिकेच्या राष्ट्रीय हितसंबंधांसाठी आफ्रिकेचे केंद्रस्थान आणि आर्थिक भागीदार म्हणून या प्रदेशाचे मूल्य मान्य करते. हे “आफ्रिकन एजन्सी” वर जोर देते आणि महान-शक्तीच्या प्रतिस्पर्ध्यासाठी आफ्रिकेची धारणा कमी करण्याचा प्रयत्न करते. चीन आणि रशियन प्रभावाचा मुकाबला करण्याच्या उद्देशाने, शून्य बेरीज स्पर्धेच्या रूपात केवळ आफ्रिकेसोबतची आपली प्रतिबद्धता तयार करण्याचे अमेरिकेचे पूर्वीचे प्रयत्न, लाभांश किंवा कोणतेही इच्छित परिणाम आणण्यात अयशस्वी झाले आहेत. त्यामुळे, राज्यकारभार, हवामान अनुकूलता, केवळ ऊर्जा संक्रमण, आणि विशेषत: व्यापार आणि गुंतवणुकीवर अधिक सखोल लक्ष केंद्रित करून व्यावसायिक संबंध मजबूत करणे यासारख्या क्षेत्रांमध्ये आपले प्रयत्न दुप्पट करणे अमेरिकेच्या हिताचे आहे.
अशाप्रकारे यूएस-आफ्रिका लीडर्स समिट ही राष्ट्राध्यक्ष बाईडन यांच्यासाठी अमेरिकेच्या आफ्रिकेबद्दलच्या नूतनीकरणाच्या दृष्टिकोनासाठी वैयक्तिकरित्या मांडण्याची संधी ठरली. बिडेन प्रशासनाने या क्षणापर्यंत केलेल्या काही चांगल्या हेतूने वचनबद्धतेची अंमलबजावणी करण्याची संधी दिली.
बिडेन-हॅरिस प्रशासन आफ्रिकेत पुढील तीन वर्षांत किमान US $55 अब्ज गुंतवणार आहे , विविध क्षेत्रांमध्ये पसरलेले आहे. ही एक मोठी रक्कम आहे आणि अमेरिकेच्या वचनबद्धतेसह त्याचे पालन करणे अमेरिकेच्या हिताचे आहे. या प्रयत्नांचे समन्वय आणि देखरेख करण्यासाठी, राजदूत जॉनी कार्सन, जे आफ्रिकन व्यवहारांसाठी माजी सहाय्यक राज्य सचिव आहेत, यूएस-आफ्रिका लीडर्स समिट अंमलबजावणीसाठी नवीन विशेष अध्यक्षीय प्रतिनिधी बनणार आहेत.
नवीन धोरण अमेरिकेच्या राष्ट्रीय हितसंबंधांसाठी आफ्रिकेचे केंद्रस्थान आणि आर्थिक भागीदार म्हणून या प्रदेशाचे मूल्य मान्य करते.
१.नवीन डायस्पोरा कौन्सिलची स्थापना : यूएसने यूएसमध्ये आफ्रिकन डायस्पोरा गुंतवणुकीवर अध्यक्षांची सल्लागार परिषद स्थापन करण्याचा निर्णय घेतला. त्याचे कार्य यूएस अधिकारी आणि यूएसमधील आफ्रिकन डायस्पोरा यांच्यातील संवाद वाढवणे आणि आफ्रिकन समुदाय, जागतिक आफ्रिकन डायस्पोरा आणि यूएस यांच्यातील आर्थिक, सांस्कृतिक, राजकीय आणि सामाजिक संबंध मजबूत करण्यासाठी आफ्रिकन डायस्पोरासाठी इक्विटी आणि संधी वाढवणे हे असेल. .
२. G20 सदस्यत्वासाठी पाठिंबा : राष्ट्राध्यक्ष बिडेन यांनी संयुक्त राष्ट्र महासभेच्या (UNGA) 77 व्या अधिवेशनापूर्वी केलेल्या भाषणादरम्यान संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद (UNSC) मध्ये आफ्रिकन सदस्यांना जोडण्यासाठी पाठिंबा जाहीर केला. आफ्रिकन देशांना निर्णय घेण्याच्या टेबलवर जागा आणि मत असल्याशिवाय, आजच्या परिभाषित आव्हानांना तोंड देणे आणि सर्वसमावेशकता आणि न्याय्य जागतिक व्यवस्था प्रतिबिंबित करणे अशक्य नसले तरी अवघड आहे, हे रहस्य नाही. जरी UNSC चा बहुसंख्य अजेंडा आफ्रिकेशी संबंधित आहे आणि बहुसंख्य आफ्रिकन लोक शरीराच्या निर्णयांवर थेट परिणाम करत असले तरी, खंडात एकही प्रतिनिधीत्व करणारा सदस्य नाही. सुदैवाने, शिखर परिषदेत अध्यक्ष बिडेन यांनी अमेरिकेच्या समर्थनाचा पुनरुच्चार केलाआफ्रिकन युनियन कायमस्वरूपी सदस्य म्हणून G20 मध्ये सामील होण्याच्या बाजूने.
३. आफ्रिकन लवचिकता आणि COVID-19 साथीच्या रोगापासून पुनर्प्राप्तीसाठी समर्थन : यूएसने कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांसाठी आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) द्वारे US$ 21 अब्ज पर्यंत कर्ज देण्याची योजना आखली आहे, त्यापैकी बरेच आफ्रिकेत आहेत. विविध यूएस विभाग आणि संस्थांनी द्वि-मार्गी व्यापार आणि गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देण्यासाठी नवीन उपक्रम आणि गुंतवणूकीची घोषणा केली. उदाहरणार्थ, यूएस ट्रेड रिप्रेझेंटेटिव्हने आफ्रिकन कॉन्टिनेंटल फ्री ट्रेड एरिया (AfCFTA) सचिवालयासोबत आफ्रिकेतील शाश्वत आर्थिक विकासाला गती देण्यासाठी संस्थांना पाठिंबा देण्यासाठी एक सामंजस्य करार केला. एकदा लागू झाल्यानंतर, AfCFTA हे सहभागी देशांच्या संख्येनुसार जगातील सर्वात मोठे मुक्त व्यापार क्षेत्र म्हणून ओळखले जाते आणि 1.3 अब्ज लोकांची आणि 3.4 ट्रिलियन जीडीपीची एकत्रित खंड-व्यापी बाजारपेठ तयार करण्यासाठी सज्ज आहे.
४. फर्स्ट रिजनल मल्टी–सेक्टरल मिलेनियम चॅलेंज कॉर्पोरेशन (MCC) कॉम्पॅक्ट्स: प्रादेशिक आर्थिक एकात्मता, व्यापार आणि सीमापार सहकार्याला समर्थन देण्यासाठी बेनिन आणि नायजरच्या सरकारांसोबत एकूण US$504 दशलक्ष MCC वर स्वाक्षरी करण्यात आली. MCC ने गॅम्बिया, लेसोथो आणि मलावीच्या सरकारांसोबत जवळपास US$675 दशलक्षचे असेच करार केले आहेत जे हवामान अनुकूलतेस समर्थन देतात.
५. आफ्रिका उपक्रमासह डिजिटल परिवर्तन : अध्यक्ष बायडन यांनी हा उपक्रम सुरू केला, ज्याचा उद्देश संपूर्ण आफ्रिकेत डिजिटल प्रवेश आणि साक्षरता वाढवणे आहे. या उपक्रमांतर्गत, आफ्रिकन युनियनच्या डिजिटल ट्रान्सफॉर्मेशन स्ट्रॅटेजीच्या अनुषंगाने, यूएस $350 दशलक्षपेक्षा जास्त गुंतवणूक करण्याचा आणि महाद्वीपसाठी US$450 दशलक्ष पेक्षा जास्त वित्तपुरवठा सुलभ करण्याचा मानस आहे.
६.अंतराळ सहयोग : शिखर परिषदेदरम्यान, नायजेरिया आणि रवांडा हे आर्टेमिस करारावर स्वाक्षरी करणारे पहिले आफ्रिकन देश बनले , जे सहयोग सुलभ करतात आणि बाह्य अवकाशाच्या सुरक्षित आणि जबाबदार शोध आणि वापरासाठी 1967 च्या बाह्य अवकाश करारामध्ये आधारलेली तत्त्वे स्थापित करतात.
७.हेल्थकेअर: अधिक लवचिक आरोग्य प्रणाली तयार करण्यासाठी यूएस आफ्रिकेच्या आरोग्यसेवा कर्मचार्‍यांमध्ये गुंतवणूक करण्याची देखील योजना आखत आहे. ग्लोबल हेल्थ वर्कर इनिशिएटिव्ह अंतर्गत, यूएस 2022-2024 पर्यंत आफ्रिकेतील आरोग्य कर्मचार्‍यांमध्ये वार्षिक US$1.3 अब्ज गुंतवण्याचा मानस आहे, जे आर्थिक वर्ष 2025 पर्यंत किमान US$4 अब्ज होईल.
८. २१ व्या शतकातील आफ्रिकन सुरक्षेसाठी भागीदारी (21PAS) : या भागीदारी अंतर्गत, सुरक्षा क्षेत्राची क्षमता आणि फॉर्म लागू करण्यासाठी आणि टिकवून ठेवण्यासाठी आफ्रिकन प्रयत्नांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि प्रोत्साहन देण्यासाठी US $100 दशलक्ष प्रदान करण्याची यूएसची योजना आहे. हा तीन वर्षांचा पायलट कार्यक्रम आहे ज्या अंतर्गत यूएस आणि आफ्रिकन भागीदार आणि नागरी समाज संस्था, आफ्रिकेच्या सुरक्षा आव्हानांना समक्रमित करण्याचे, सामायिक करण्याचे आणि समर्थन करण्याचे मार्ग पाहतील.
यूएस व्यापार प्रतिनिधीने आफ्रिकन कॉन्टिनेंटल फ्री ट्रेड एरिया (AfCFTA) सचिवालयासोबत आफ्रिकेतील शाश्वत आर्थिक विकासाला गती देण्यासाठी संस्थांना पाठिंबा देण्यासाठी एक सामंजस्य करार केला.
खरंच, यूएस-आफ्रिका लीडर्स समिट एका महत्त्वपूर्ण वळणावर आयोजित करण्यात आली होती जेव्हा यूएस-आफ्रिका संबंधांमध्ये, वस्तुस्थिती आणि धोरणात्मक दृष्टी या दोन्ही दृष्टीकोनातून खूप आवश्यक असलेल्या पुशची जाणीव होते. राष्ट्राध्यक्ष बिडेन अद्याप आफ्रिकेला भेट देणार नाहीत, परंतु त्यांचे सर्वोच्च मुत्सद्दी, सचिव ब्लिंकन यांनी गेल्या वर्षभरात तीन वेळा खंडाला भेट दिली आहे. वैयक्तिक भेटींद्वारे प्रतीकवाद, आफ्रिकन देश आणि त्यांच्या नेत्यांसाठी खूप महत्त्वाचा आहे. शिखर परिषदेनंतर, यूएससाठी व्यवसायाचा पहिला क्रम म्हणजे परिषद नियमित कार्यक्रम बनवणे, काही प्रकारच्या तुरळक बैठकीऐवजी अस देखील करण्यात काही हरकत नाही .
हे मान्य करणे महत्त्वाचे आहे की आफ्रिकन देशांसाठी, अमेरिका आणि चीन हे दोन्ही महत्त्वाचे विकास भागीदार आहेत, त्यांचे संबंध विविध स्तरांवर आहेत. अनेक क्षेत्रांमध्ये, चिनी कंपन्या कमी किमतीच्या संरचनेमुळे, रस्ते आणि पूल बांधकामाप्रमाणेच यूएसला मागे टाकत आहेत. परंतु अशी काही क्षेत्रे आहेत जिथे यूएस कंपन्या स्पर्धात्मक आहेत जसे आरोग्यसेवा, अक्षय ऊर्जा आणि आर्थिक तंत्रज्ञान. यूएसला या तुलनात्मक फायद्यांवर दुप्पट करण्याची आणि त्याच्या मोठ्या आणि दोलायमान डायस्पोराला सह-निवडणे आणि गुंतवणे आवश्यक आहे, ज्यापैकी बरेच आफ्रिकेशी व्यावसायिक संबंध राखतात. अमेरिकेने आफ्रिका आणि आफ्रिकन लोकांप्रती कायम वचनबद्धता दाखवण्याची वेळ आली आहे.
The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.
Abhishek Mishra is an Associate Fellow with the Manohar Parrikar Institute for Defence Studies and Analysis (MP-IDSA). His research focuses on India and China’s engagement ...
Read More +
PREV
