EDCA विस्तार: यूएस-फिलीपिन्स-चीनसाठी परिणाम

3 एप्रिल रोजी, फिलीपिन्सने युनायटेड स्टेट्स (यूएस) सह वर्धित संरक्षण सहकार्य करार (EDCA) अंतर्गत चार अतिरिक्त साइट्सच्या स्थानांची अधिकृतपणे घोषणा केली. त्यानुसार, नवीन निवडलेल्या चारपैकी तीन तळ फिलीपिन्सच्या उत्तरेकडील लुझोन प्रांतात कॅगायन आणि इसाबेला येथे तैनात केले जातील, तर चौथा तळ पलावान प्रांतात देशाच्या पश्चिम टोकाला असेल. एकूण नऊ ठिकाणी EDCA साइट्सचा विस्तार युतीसाठी महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवत असला तरी, फिलीपीन परराष्ट्र धोरण आणि आग्नेय आशियाई सुरक्षेसाठी या निर्णयाच्या संभाव्य परिणामांबद्दल प्रश्न कायम आहेत.

उपयुक्तता वाढवणे

राष्ट्राध्यक्ष फर्डिनांड मार्कोस ज्युनियर यांनी मनिलाच्या सार्वभौमत्वाच्या खर्चावर चीनने पश्चिम फिलीपीन समुद्रात आपली खंबीरता आणि युद्धखोरी वाढवत असताना प्रादेशिक संरक्षण, लष्करी आधुनिकीकरण आणि सागरी सुरक्षेवर अधिक कठोर लक्ष केंद्रित करून त्यांचे प्रशासन कसे चिन्हांकित केले जाईल यावर जोर दिला. आणि सार्वभौम अधिकार. या पार्श्‍वभूमीवर मार्कोस यांनी अमेरिकेसोबतच्या युतीची भूमिका वाढवण्याचा प्रयत्न केला.

एकूण नऊ ठिकाणी EDCA साइट्सचा विस्तार युतीसाठी महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवत असला तरी, फिलीपीन परराष्ट्र धोरण आणि आग्नेय आशियाई सुरक्षेसाठी या निर्णयाच्या संभाव्य परिणामांबद्दल प्रश्न कायम आहेत.

फिलीपाईन्सचे अध्यक्ष म्हणून त्यांची नियुक्ती झाल्यापासून, मनिला आणि वॉशिंग्टन नियमितपणे उच्चस्तरीय बैठकांमध्ये सहभागी होत आहेत. मार्कोस आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांची न्यूयॉर्क आणि नॉम पेन्ह येथे दोनदा भेट झाली आहे. शिवाय, उपराष्ट्रपती कमला हॅरिस, परराष्ट्र सचिव अँथनी ब्लिंकन आणि संरक्षण सचिव लॉयड ऑस्टिन यांच्यासह वरिष्ठ अमेरिकन अधिकाऱ्यांनीही मनिलाला भेट दिली आहे. याशिवाय, मार्कोसची या वर्षी अमेरिकेला अधिकृत राज्य भेटीची योजना सध्या आखली जात आहे. शिवाय, देशाच्या सागरी सुरक्षा क्षमतांमध्ये सुधारणा करण्याच्या मार्कोसच्या हेतूला पाठिंबा देण्यासाठी, वॉशिंग्टनने ऑगस्ट 2022 मध्ये फिलीपीन कोस्ट गार्डला US$ 196,000 किमतीचे सागरी सामरिक गियर आणि इतर गंभीर उपकरणे दान केली आणि ऑक्टोबरमध्ये मनिलाला US$ 100 दशलक्ष विदेशी लष्करी वित्तपुरवठा केला.

कराराच्या युतीला पुनरुज्जीवित करण्याची मार्कोसची स्पष्ट इच्छा त्याचे पूर्ववर्ती माजी अध्यक्ष रॉड्रिगो दुतेर्ते यांच्या अमेरिकेबद्दलच्या सावधतेच्या अगदी उलट आहे. अशा घडामोडींनी वॉशिंग्टनला मनिलाबरोबर धोरणात्मक सहकार्याची अधिक क्षेत्रे शोधण्यासाठी प्रोत्साहन दिले आहे. खरं तर, एप्रिल 2023 च्या वार्षिक बालिकाटन सरावाची पुनरावृत्ती ही द्विपक्षीय लष्करी सरावाची सर्वात मोठी आवृत्ती असेल तर त्यात फिलिपिनो आणि अमेरिकन सैन्यादरम्यान नौका बुडवण्याच्या कवायतींचा समावेश असेल. हे वाढत्या पारंपारिक आणि अपारंपारिक सुरक्षा धोक्यांच्या वेळी युतीला एक व्यावहारिक परिमाण प्रदान करते. अशाप्रकारे, EDCA साइट्सचा विस्तार देखील वॉशिंग्टनशी मजबूत सुरक्षा संबंध प्रस्थापित करण्यात मनिलाच्या नूतनीकरणाच्या स्वारस्याचे स्पष्टपणे प्रतिबिंबित करतो.

मार्कोस प्रशासनाच्या अंतर्गत, फिलीपिन्सने इंडो-पॅसिफिकमधील यूएस हब आणि स्पोक सिस्टमसह समन्वय वाढवण्याची इच्छा देखील दर्शविली आहे. फेब्रुवारी 2023 मध्ये जपानच्या भेटीदरम्यान, मार्कोस आणि जपानचे पंतप्रधान फुमियो किशिदा यांनी द्विपक्षीय संरक्षण करारावर स्वाक्षरी केली जी जपानला फिलीपिन्ससोबत आपली सामरिक उपस्थिती आणि सहयोग वाढवण्याची संधी म्हणून काम करेल. त्याच महिन्यात ऑस्ट्रेलियन उपपंतप्रधान आणि संरक्षण मंत्री रिचर्ड मार्ल्स यांनीही फिलीपिन्सला भेट दिली आणि मनिला आणि कॅनबेरा दक्षिण चीन समुद्रात संयुक्त नौदल गस्त चालवण्याचे मार्ग शोधत आहेत यावर जोर दिला.

कराराच्या युतीला पुनरुज्जीवित करण्याची मार्कोसची स्पष्ट इच्छा त्याचे पूर्ववर्ती माजी अध्यक्ष रॉड्रिगो दुतेर्ते यांच्या अमेरिकेबद्दलच्या सावधतेच्या अगदी उलट आहे.

मनिलासाठी, म्हणून, EDCA विस्तार केंद्रांचा हेतू वाढत्या ठाम चीनविरूद्ध फिलीपिन्सचा प्रतिकार आणि प्रादेशिक संरक्षण सुधारणे आणि यूएस बरोबर मजबूत होणाऱ्या युतीचे फायदे मिळवणे हा आहे. तथापि, आंतरराष्ट्रीय राजकारणाच्या स्पर्धात्मक आणि अनिश्चित स्वरूपामुळे इतर शेजारील शक्तींच्या तुलनेत विशिष्ट परराष्ट्र धोरणाच्या निर्णयांचे अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन परिणामांचे मूल्यांकन करण्यात अडचणी निर्माण होतात.

चीन घटक आणि आतून चिंता

4 एप्रिल रोजी, चिनी परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते माओ निंग यांनी EDCA विस्ताराचे वर्णन यूएसचा शून्य-रक्कम प्रयत्न म्हणून केले आणि प्रादेशिक देशांना निर्णय घेण्यास अधिक जागरूक आणि जबाबदार राहण्याचा सल्ला दिला ज्यामुळे या प्रदेशात सहकार्यापेक्षा अधिक स्पर्धा होऊ शकते. बीजिंगकडून अशा प्रतिसादांची अपेक्षा असताना, या विधानांची वेळ आणि स्वरूप मार्कोस आणि चीनी यांच्या तीन महिन्यांनंतर पश्चिम फिलीपाईन्स समुद्रात फिलीपिन्स-चीन संबंध संभाव्य अधिक तणावपूर्ण आहे. अध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी सागरी विवाद शांततेने हाताळण्यास सहमती दर्शविली.

फेब्रुवारीपासून, चीनने पश्चिम फिलीपाईन्स समुद्रात फिलीपिन्सच्या विरोधात प्रक्षोभक कृत्यांच्या मालिकेत गुंतले आहे. या प्रदेशात अमेरिकेच्या वाढत्या उपस्थितीमुळे, विवादित सागरी प्रदेशात चीन सैन्यीकरण आणि अधिक शक्ती प्रक्षेपित करत राहील अशी शक्यता आहे. गेल्या काही वर्षांत, चीनने अमेरिकेच्या नेव्हिगेशन ऑपरेशन्सच्या (FONOPS) स्वातंत्र्याच्या खर्चावर पूर्व आणि दक्षिण चीन समुद्रात त्याच्या अँटी-एक्सेस/एरिया डिनायल (A2/AD) क्षमतांमध्ये लक्षणीय सुधारणा केली आहे. 23 मार्च रोजी, चिनी सैन्याने दावा केला की त्यांनी दक्षिण चीन समुद्रात FONOPS चालवणारे यूएस विनाशक पळवून लावले होते. हा दावा अमेरिकन नौदलाने फेटाळला असला तरी अशा घटनांमधून अमेरिका-चीन शक्ती स्पर्धेचे तीव्र स्वरूप दिसून येते.

फिलीपिन्सच्या देशांतर्गत राजकीय लँडस्केपमध्ये, अनेक प्रमुख व्यक्तींनी EDCA ची व्याप्ती वाढवण्याच्या निर्णयाच्या संभाव्य नकारात्मक प्रभावांबद्दल त्यांच्या चिंता व्यक्त केल्या आहेत.

फिलीपिन्सच्या देशांतर्गत राजकीय लँडस्केपमध्ये, अनेक प्रमुख व्यक्तींनी EDCA ची व्याप्ती वाढवण्याच्या निर्णयाच्या संभाव्य नकारात्मक प्रभावांबद्दल त्यांच्या चिंता व्यक्त केल्या आहेत. SMNI कार्यक्रमातील त्यांच्या मुलाखतीत, डुटेर्टे यांनी फिलीपिन्स ऐवजी यूएस हितसंबंधांसाठी विस्तारित EDCA चा वापर कसा केला जाऊ शकतो याबद्दल चिंता व्यक्त केली. अशाच प्रकारे, 1 मार्च रोजी सिनेटच्या परराष्ट्र संबंध समितीचे अध्यक्ष इमी मार्कोस यांनी EDCA च्या साइट्सची संख्या वाढवण्याच्या फिलीपिन्स सरकारच्या निर्णयाच्या नकारात्मक सुरक्षा परिणामांवर भर दिला. सिनेटर मार्कोस यांनी नमूद केले की निवडलेल्या बहुतेक साइट्स उत्तर लुझोनमध्ये असतील, जे तैवानच्या अगदी जवळ आहे.

खरेतर, फिलीपिन्सचे उत्तरेकडील इटबायत बेट तैवानपासून फक्त 149 किलोमीटर अंतरावर आहे. सिनेटरने नंतर विचारले की ईडीसीएचा विस्तार पश्चिम फिलीपीन समुद्रात फिलीपीन प्रादेशिक संरक्षण वाढविण्यासाठी किंवा तैवानवर चीनशी शूटिंग युद्धाच्या वेळी अमेरिकेची स्थिती वाढविण्यासाठी अधिक सज्ज असेल का. परिणामी, अशा घडामोडींमुळे मनिलाचे बीजिंगसोबतचे संबंध आणखी बिघडू शकतात आणि पूर्वीचे तैवानवरील युद्धात आणखी खोलवर ओढले जाऊ शकते.

मार्कोस आणि अमेरिका-चीन संतुलन

आपल्या अध्यक्षपदाच्या सुरुवातीस, मार्कोसने त्याचा करार सहयोगी आणि त्याचा सर्वात मोठा जवळचा शेजारी यांच्यात धोरणात्मक संतुलन निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला. तथापि, त्यांनी हे निःसंदिग्धपणे स्पष्ट केले आहे की त्यांचे प्रशासन फिलीपीन सार्वभौमत्व, प्रादेशिक अखंडता आणि सार्वभौम अधिकारांना प्राधान्य देईल. या उद्दिष्टाच्या संदर्भात, देशाच्या सागरी सुरक्षा क्षमतांना बळकट करण्यासाठी आणि प्रदेशातील संरक्षण नेटवर्क सुधारण्याच्या दिशेने अधिक पुनरुज्जीवित वळणाचे नेतृत्व करणे मनिलाला अपरिहार्य होते. या पार्श्‍वभूमीवर अमेरिकेच्या आघाडीच्या भूमिकेवर जोर दिला जात आहे. मार्कोसने पश्चिम फिलीपीन समुद्रातील चिनी चिथावणीच्या मालिकेदरम्यान चीनच्या राजदूताला बोलावले तेव्हा जानेवारीत दोन्ही नेत्यांमध्ये झालेल्या कराराचे पालन करण्यास बीजिंगच्या अक्षमतेबद्दल निराशा देखील दर्शविली आहे.

परिणामी, अशा घडामोडींमुळे मनिलाचे बीजिंगसोबतचे संबंध आणखी बिघडू शकतात आणि पूर्वीचे तैवानवरील युद्धात आणखी खोलवर ओढले जाऊ शकते.

वाढत्या चीनने आणलेली वाढती आव्हाने ओळखून, मार्कोसने अधिक सुरक्षित फिलीपिन्सच्या त्याच्या दृष्टीला पूरक होण्यासाठी आपल्या पारंपारिक धोरणात्मक संबंधांचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न केला आहे. या पार्श्‍वभूमीवर ईडीसीएचा विस्तार करण्याचा निर्णय घेतल्याचे समजू शकते. मात्र, सागरी वादावर कायमस्वरूपी तोडगा केवळ राजनैतिक वाटाघाटीतून कसा साधता येईल, हे मार्कोसने एकाच वेळी अधोरेखित केले आहे. म्हणून, मनिला राजनैतिक मार्ग खुले ठेवून आणि आर्थिक सहकार्याचा विस्तार करून बीजिंगशी संबंध सतत व्यवस्थापित आणि स्थिर करण्याचा प्रयत्न करतो.

या प्रकाशात, 30 मार्च रोजी असे नोंदवले गेले की दोन्ही देशांनी पश्चिम फिलिपिन्स समुद्रात संभाव्य संयुक्त तेल आणि वायू उपक्रमांवर चर्चा पुन्हा सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे, परंतु याचा अर्थ असा नाही की फिलीपिन्सने अशा वेळी आपल्या कायदेशीर सुरक्षा हितसंबंधांचा पाठपुरावा करू नये. प्रदेशाची सुरक्षा वास्तुकला प्रचंड अशांततेची साक्ष देत आहे. अशा प्रकारे, प्रदेशाच्या सामरिक समीकरणांमध्ये समकालीन बदलांचे उलगडणारे परिणाम पाहता फिलीपीन परराष्ट्र धोरणाला अधिक कठीण आव्हानांना सामोरे जावे लागेल अशी अपेक्षा केली जाऊ शकते.