सायबरस्पेस संघर्षाची तीव्रता

या महिन्याच्या सुरुवातीला अल्बेनियाच्या सरकारी पायाभूत सुविधांवरील विनाशकारी सायबर हल्ल्यांमध्ये त्याच्या भूमिकेबद्दल अल्बेनियाने इराणशी राजनैतिक संबंध तोडले तेव्हा “सायबर हल्ल्याला सर्वात मजबूत सार्वजनिक प्रतिसाद” दिसला. ही कॅस्केडिंग घटना सायबरस्पेसमधील राष्ट्र-राज्य क्षमता आणि संरक्षणातील प्रचंड फरक आणि आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्स मध्यभागी अडकलेल्या राष्ट्रांना कसे उद्ध्वस्त करू शकतात यावर प्रकाश टाकते.

17 जुलै 2022 रोजी, अल्बानियाला सार्वजनिक सेवा आणि सरकारी वेबसाइटला लक्ष्य करणाऱ्या सायबर हल्ल्यांच्या मालिकेचा फटका बसला. ‘होमलँड जस्टिस’ ने दावा केलेल्या हल्ल्यात नवीन फॅमिली रॅन्समवेअर मालवेअर, रोड्सवीप आणि वायपर मालवेअरचे नवीन प्रकार, ZEROCLEAR वापरण्यात आले. अल्बेनिया हा नाटोचा सदस्य असल्याने आणि हे हल्ले रशियाच्या युक्रेनवर सुरू असलेल्या आक्रमणादरम्यान होत असल्याने, स्थानिक माध्यमांनी रशियाच दोषी असल्याचा अंदाज लावला.

अमेरिकेच्या सायबर थ्रेट इंटेलिजन्स फर्म, मॅंडियंटने सायबर हल्ला आणि ‘होमलँड जस्टिस’ गटाला इराणचे श्रेय दिल्याने ही अटकळ मिटली. त्यांच्या विश्लेषणाला ‘होमलँड जस्टिस’ समूहाच्या टेलिग्राम चॅनेलवर वापरण्यात आलेल्या प्रतिमांनी मदत केली. इराणने एक बॅनर प्रतिमा पोस्ट केली होती ज्यामध्ये स्टार ऑफ डेव्हिडमध्ये गरुड एका लहान पक्ष्यावर डोकावत असल्याचे चित्रित केले होते.

Source: Mandiant

लहान पक्षी – अँग्री बर्ड फ्रँचायझीमधील एक पात्र – निरुपद्रवी वाटला परंतु विश्लेषकांना इराणशी एक स्पष्ट दुवा प्रदान केला. जॉन हल्टक्विस्ट, मँडियंट थ्रेट इंटेलिजन्सचे उपाध्यक्ष, यांनी स्पष्ट केले की इराणविरूद्ध आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्स करणार्‍या ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ या धमकीच्या अभिनेत्याने या लहान पक्ष्यावर दावा केला होता.

Source: Mandiant

खरं तर, जुलै 2021 पासून, ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ धमकी देणारा अभिनेता इराणविरुद्ध मोजमाप, विध्वंसक आणि विघटनकारी सायबर ऑपरेशन करत आहे. त्यांच्या आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्समुळे रेल्वे सेवा विस्कळीत झाली, इंधन वितरण बंद झाले आणि इराणी रिव्होल्युशनरी गार्ड कॉर्प्सशी संलग्न स्टील प्लांटही नष्ट झाला.

अल्बेनियाच्या सरकारची ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’च्या कारवायांमध्ये भूमिका होती हे सुचवण्यासाठी कोणतेही स्पष्ट पुरावे नाहीत, तरीही इराणने त्यांना ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’च्या कृतींविरुद्ध प्रतिसाद देण्यास योग्य लक्ष्य मानले. मायक्रोसॉफ्टच्या नवीन अहवालाद्वारे समर्थित प्रचलित सिद्धांत सुचवितो की ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ अल्बेनिया आणि इस्रायलमधून कार्यरत असलेल्या मुजाहिदीन-ए-खलक (MeK) या निर्वासित इराणी विरोधी गटाशी संबंधित आहे. अल्बेनियामधील नियोजित MeK परिषद रद्द करणाऱ्या दहशतवादी धमक्यांद्वारे याला आणखी समर्थन मिळते.

‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ची वर्षभर चाललेली विनाशकारी सायबर मोहीम पाहता, इराणला प्रतिसाद देण्यास वाजवीपणे खाज सुटली. अल्बानिया, ज्याला इराणने MeK साठी “सुरक्षित आश्रयस्थान” मानले आहे, या चालू सायबर संघर्षात जाणत्या सहभागीपेक्षा ‘अनवधानाने कट रचणारा’ आहे. अल्बानिया हा “युरोपमधील सायबर गुन्ह्यांचा पाचवा सर्वात मोठा स्रोत” मानला जातो, ज्याने अलीकडेच सायबर गुन्हे केंद्र विकसित करण्यासाठी पावले उचलली आणि सायबर लष्करी दलाची स्थापना करण्यासाठी नोव्हेंबर 2021 मध्ये 18 दशलक्ष युरो मिळाले. डिसेंबर 2021 मध्ये नागरिकांच्या डेटाची मोठ्या प्रमाणात गळती झाल्यानंतर, अल्बानियाने सायबर संरक्षणास बळ देण्यासाठी यूएस कंपन्या आणल्या.

अल्बेनियामध्ये योग्य सायबर संरक्षण नसले तरीही ते नाटोचे सदस्य आहेत. युक्रेनवर रशियाच्या आक्रमणानंतर आणि फेब्रुवारी 2022 मध्ये, लष्करी युती पुन्हा जोमदार झाली आहे आणि NATO सदस्य राष्ट्रावरील सायबर हल्ल्यामुळे कलम 5 ट्रिगर होऊ शकते – युतीचे सामूहिक संरक्षण कलम, 9/11 च्या दहशतवादी हल्ल्यानंतर अमेरिकेने शेवटचे सक्रिय केले होते. . तथापि, NATO ने तेव्हापासून कलम 5 च्या निर्णयासाठी महत्त्वपूर्ण सायबर हल्ला (किंवा “लहान लोकांचा संचय”) कोणता उंबरठा ओलांडणे आवश्यक आहे हे स्पष्ट करण्यास नकार दिला आहे.

अल्बानिया, ज्याला इराणने MeK साठी “सुरक्षित आश्रयस्थान” मानले आहे, या चालू सायबर संघर्षात जाणत्या सहभागीपेक्षा ‘अनवधानाने कट रचणारा’ आहे.

कलम ५ ची घोषणा करणे हा राजकीय निर्णय आहे, युद्धाच्या घोषणेप्रमाणे. अल्बेनियाच्या सहकारी नाटो सदस्यांनी, रशियन आक्रमणात सक्रियपणे गुंतलेले, मध्य पूर्वेमध्ये ‘दुसरी आघाडी’ निर्माण होऊ नये म्हणून प्रयत्न केले की नाही हे अनुमान लावण्यास प्रवृत्त आहे. अल्बेनियाने, आपल्या सरकारी सेवा आणि प्रणालींचा व्यत्यय आणि नाश असूनही, कलम 5 च्या विरोधात निवड केली आणि इराणशी राजनैतिक संबंध तोडण्याचे निवडले. या हालचालीने इराणला अल्बेनियाच्या सीमा प्रणालीवर आणखी एक आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन करण्यापासून रोखले नाही.

जे उलगडले आहे ते सायबरस्पेसमधील सर्वसमावेशक संघर्षाचे एक परिपूर्ण प्रकरण आहे. अत्याधुनिक सायबर कलाकार आणि इतर देशांमधील खेळाच्या क्षेत्रातील फरक हे सर्वात लक्षणीय निरीक्षण आहे.

जे देश सायबर कारवाई किंवा सायबर-सक्षम हेरगिरीच्या समाप्तीच्या मार्गावर आहेत, त्यांनी त्यांच्या आक्षेपार्ह आणि बचावात्मक क्षमता दोन्ही विकसित केल्या आहेत. अनेकदा पारंपारिक लष्करी पवित्रा घेणे जे बचावात्मक क्षमतेपेक्षा आक्षेपार्ह क्षमतांना बळकट करण्यास अनुकूल आहे, इराण हे याचे प्रमुख उदाहरण आहे.

बचावात्मक बाजूने, अमेरिका 15 वर्षांहून अधिक काळ इराण, उत्तर कोरिया, चीन आणि रशियाकडून आक्षेपार्ह सायबर कारवाई आणि सायबर-सक्षम हेरगिरीचा सामना करत आहे. युनायटेड किंगडम (यूके), फ्रान्स, कॅनडा आणि जर्मनी सारख्या NATO सदस्यांनी अशाच प्रकारच्या धोक्यांचा सामना करण्यासाठी वाढ केली आहे—जरी थोड्या कालावधीत. त्यांच्या अर्थव्यवस्था आणि समाजांचे रक्षण करण्यासाठी, या राष्ट्रांनी सायबर सुरक्षा उद्योग वाढवण्यासाठी आणि आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्सपासून संरक्षण तयार करण्यासाठी अब्जावधी खर्च केले आहेत.

सायबर संघर्षात वाढ

गंमत म्हणजे, ही कंडिशनिंग: क्षमता वाढवणे, लवचिकता विकसित करणे आणि प्रतिसादाची वेळ बळकट करणे, याने सायबर इव्हेंट्सच्या तीव्रतेस हातभार लावला आहे ज्याचा उल्लेख हा लेखक आणि कोलंबिया SIPA येथील वरिष्ठ संशोधन विद्वान जेसन हेली यांनी डिसेंबर 2021 मध्ये केला होता.

सायबर इव्हेंट्स आता नियमितपणे थ्रेशोल्ड ओलांडत आहेत ज्यांना 20 वर्षांपूर्वी वाढत्या धोकादायक म्हणून पाहिले गेले असते. याचा परिणाम असा आहे की आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्स आता यूएस सारख्या देशांसाठी आटोपशीर आहेत परंतु आता सायबर संघर्षाच्या जागेत प्रवेश करणार्‍या छोट्या देशांसाठी आपत्तीजनक आहेत. या प्रभावाचे संभाव्य प्रमाण लहान देशांना त्यांच्या क्षमता प्रदर्शित करू पाहणाऱ्या अत्याधुनिक कलाकारांसाठी आदर्श लक्ष्य बनवते. इराणकडे ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ मोहिमेतील इस्रायलच्या भूमिकेबद्दल अधिक भक्कम पुरावे आहेत (दोन्ही देश वर्षानुवर्षे हल्ल्यांची देवाणघेवाण करत आहेत) परंतु MeK ला आश्रय देण्यासाठी अल्बेनियाच्या सरकारवर हल्ला करण्याचा पर्याय निवडला – इराणच्या शत्रूंना संदेश पाठवण्यासाठी विघटनकारी घटना वापरून.

ही घटना चित्तथरारक आहे कारण ती अत्याधुनिक सायबर क्षमतांचा प्रसार आणि अशा प्रकारच्या ऑपरेशन्स करण्याचा वाढता हेतू दर्शविते. सायबर संघर्षाच्या सभोवतालच्या बहुतेक सिद्धांतांनी यूएसला अशा संघर्षांमध्ये एक प्रमुख खेळाडू म्हणून ठेवले आहे – ‘प्रिडेटरी स्पॅरो’ आणि इराणच्या प्रतिसादाने हे दर्शविले आहे की हे जुने आहे.

याचा परिणाम असा आहे की आक्षेपार्ह सायबर ऑपरेशन्स आता यूएस सारख्या देशांसाठी आटोपशीर आहेत परंतु आता सायबर संघर्षाच्या जागेत प्रवेश करणार्‍या छोट्या देशांसाठी आपत्तीजनक आहेत.

सायबरस्पेस कसे आकाराला येते यात यूएस एक जबरदस्त भूमिका बजावत आहे. अनेक वर्षांमध्ये, देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर त्याचे सायबर धोरण आणि प्रतिसाद विकसित करण्यात याने मोठी प्रगती केली आहे. इराण विरुद्ध अल्बेनियाच्या राजनैतिक निर्णयाचे समर्थन करणारे अमेरिकन सरकारने सर्वप्रथम, इराणी अधिकार्‍यांना या घटनेबद्दल त्वरित मंजुरी दिली आणि यूएस कंपन्या आणि कायद्याची अंमलबजावणी प्रारंभिक घटना प्रतिसाद आणि क्षमता विकासात गुंतलेली आहे. तथापि, यूएस सायबरस्पेसला त्याच्या 2018 च्या राष्ट्रीय सायबर रणनीतीसह संघर्षाचे वाढत्या प्रमाणात ‘धोकादायक’ क्षेत्र बनवत आहे.

अमेरिकेच्या लष्कराची ‘परसिस्टंट एंगेजमेंट’ रणनीती आणि ‘हंट फॉरवर्ड’ ऑपरेशन्समुळे सायबर स्पेसमध्ये तणाव वाढवणे सुरूच राहून गुन्हा-केंद्रित पवित्रा आहे. या क्रिया त्यांच्या स्वतःच्या नेटवर्कमध्ये घुसखोरी करून आणि त्यांच्याशी सामना करून शत्रूंचा सामना करून साध्य केल्या जातात. ही ऑपरेशन्स यूएस च्या मित्र राष्ट्रांशी संबंधित नेटवर्क वापरून आयोजित केली जाऊ शकतात (संमतीने आणि त्याशिवाय) जे काउंटर-सायबर ऑपरेशन्सची दिशाभूल करू शकतात.

जाणूनबुजून असो किंवा नसो, यूएसची धोरणे बेंचमार्क म्हणून काम करतात जी नंतर वैयक्तिक देशांसाठी सुधारित केली जातात. विरोधकांसाठी, या धोरणांचा हेतू कोणत्याही श्रेयवादाच्या आशेला गोंधळात टाकण्यासाठी आणि गोंधळात टाकण्यासाठी आहे. हे प्रतिस्पर्ध्यांना लहान, कमी सायबर-सक्षम देश शोधण्यास प्रवृत्त करते ज्यांचे उदाहरण बनवता येईल. असे प्रयत्न सायबर स्पेसला अधिक धोकादायक बनवत आहेत.