Author : Ayjaz Wani

Published on Nov 02, 2023 Updated 0 Hours ago

पाच वर्षांच्या कालावधीत, बीजिंगने चीनमधील मुस्लिमांना मूळ समाजवादी मूल्यांकडे “पुनर्भिमुख” करण्याच्या बहाण्याने धार्मिक स्वातंत्र्यावर अंकुश ठेवला आहे.

इस्लामच्या चीनीकरणाची पाच वर्षे

द चायना क्रॉनिकल्स या मालिकेतील हा 152 वा भाग आहे.

2019 मध्ये, चायनीज इस्लामिक असोसिएशन (CIA) आणि कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ चायना (CPC) चे अधिकारी 2022 पर्यंत इस्लामला समाजवादाशी सुसंगत बनवण्यासाठी “इस्लामच्या चीनी अधिपत्याखाली टिकून राहण्यासाठी पंचवार्षिक योजना रूपरेषा” लागू करण्यासाठी बीजिंगमध्ये भेटले. परिषद 19 व्या राष्ट्रीय पक्ष काँग्रेस आणि सरचिटणीस शी जिनपिंग यांनी निश्चित केलेली उद्दिष्टे पूर्ण करणे आवश्यक होते. शी यांनी 2015 मध्ये चीनी अधिपत्याखाली टिकून राहण्यासाठी जोर दिला आणि 2018 पर्यंत, कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ चायना (CPC) ने इस्लाम आणि समाजवादी समाज यांच्यात समेट घडवून आणण्यासाठी राष्ट्रीय योजना आखल्या होत्या- पुढील पाच वर्षांमध्ये लागू केल्या. कायद्याने हे सुनिश्चित केले की चीनमधील इस्लाम राष्ट्राची मूल्ये प्रतिबिंबित करतो आणि “कोर सोशलिस्ट मूल्ये” मध्ये योगदान देतो. इस्लामच्या 32-सूत्री योजनेनुसार, धार्मिक अतिरेकी विचारसरणी काही क्षेत्रांमध्ये पसरली आहे, ज्यामुळे मुस्लिम हिंसक दहशतवादी कारवायांमध्ये भाग घेतात. या समस्या उद्भवल्याने चीनच्या सामाजिक स्थिरतेला आणि राष्ट्रीय सुरक्षेला गंभीर धोका निर्माण झाला आहे. कायद्यांतर्गत, बीजिंगने चीनच्या मुस्लिमांना मूळ समाजवादी मूल्यांकडे वळवण्याचा प्रयत्न केला आणि धर्माला मानसिक आजाराशी जोडले ज्याला बरे करणे आवश्यक आहे.

या समस्यांमुळे चीनच्या सामाजिक स्थैर्य आणि राष्ट्रीय सुरक्षेला मोठा धोका निर्माण झाला आहे.

चीनचे मुस्लिम आणि नवीन कायदा

आज चीनमध्ये अंदाजे 25 दशलक्ष मुस्लिम आहेत, ज्यात हुई, उईघुर, कझाक, टाटर आणि इतरांचा समावेश आहे. तथापि, हान्स आणि चिनी समाजातील चीनी अधिपत्य आणि संवर्धनाची डिग्री या गटांमध्ये भौगोलिक, आर्थिक, वांशिक आणि भाषिकदृष्ट्या भिन्न आहे. 7 व्या शतकाच्या आसपास इस्लाम व्यापार मार्गाने चीनमध्ये पोहोचला आणि मुस्लिम व्यापारी किनारी व्यापार केंद्रांमध्ये स्थायिक झाले. त्यांनी मशिदी आणि तीर्थस्थाने बांधली आणि युआन राजवंश (१२७९-१३६८) दरम्यान त्यांना सामाजिक महत्त्वाचा अल्प कालावधी होता. मिंग राजवंशाच्या काळात, हान चिनी राज्यकर्त्यांनी बाहेरील लोक आणि मुस्लिमांना त्यांच्या संस्कृतीचे प्रदर्शन करण्यास बंदी घातली, ज्यात केशरचना, कपडे, भाषा आणि आडनाव यांचा समावेश होता. प्रत्युत्तरात, मुस्लिमांनी प्रबळ हान संस्कृतीशी स्वतःला आत्मसात केले, चिनी भाषा बोलली आणि चिनी नावे स्वीकारली -हे हुई मुस्लिमांचे पूर्वज होते. 18 व्या शतकापासून चीनी शासकांनी नवीन पुस्तके आणल्यानंतर हे हुई मुस्लिम संपूर्ण चीनमध्ये विखुरले गेले आणि त्यांनी गोंधळात टाकणाऱ्या मूल्यांचे पालन केले. 1952 मध्ये, सीपीसी ने इस्लाम आणि कम्युनिझम यांच्यात समांतरता आणण्यासाठी मुस्लिमांच्या पवित्र ग्रंथाचे चीनी भाषेत भाषांतर केले आणि दोन्ही विचारधारा एकमेकांच्या विरोधात नाहीत असे वर्णन केले.

मुस्लिमांनी प्रबळ हान संस्कृतीशी स्वतःला आत्मसात केले, चिनी भाषा बोलली आणि चिनी नावे धारण केली – हे हुई मुस्लिमांचे पूर्वज होते.

त्याचप्रमाणे, कम्युनिस्ट चीनने 1949 मध्ये उत्तर-पश्चिम प्रांत शिनजियांगमधील प्रामुख्याने उईघुर, कझाक आणि उझबेकमधील 12 दशलक्ष मुस्लिमांना सामावून घेतले. एक स्पर्धात्मक इतिहास आणि केंद्रापसारक प्रवृत्तींसह, शिनजियांग प्रदेश केवळ 425 वर्षे चीनी साम्राज्याच्या नियंत्रणाखाली राहिला. 1949 पर्यंत समान, अशांत शिनजियांगमध्ये राहणार्‍या उईघुर मुस्लिमांना हान संस्कृतीशी अधिक सिनिसाइजेशन आणि अत्यंत आवश्यक असलेल्या सामाजिक समन्वयासाठी लक्ष्य करण्यात आले. जेव्हा सांस्कृतिक क्रांती 1966 ते 1976 या काळात सुरू झाली तेव्हा उईघुर प्रथा, संस्कृती आणि कल्पनांवर विशेषतः आक्रमण केले गेले आणि माओ झेडोंगची पत्नी जियांग किंग यांनी “परकीय आक्रमक आणि एलियन” मानले.

सीपीसीने मुख्य भूप्रदेश चीनच्या सांस्कृतिक प्रभावाखाली शिनजियांगच्या उईघुर मुस्लिमांना ‘आतल्या दिशेने’ पुनर्स्थित करण्याचा प्रयत्न केला. तथापि, प्रदेशाच्या अद्वितीय भौगोलिक साच्यामुळे बाहेरील सांस्कृतिक प्रभाव या प्रदेशात घुसले आणि शेवटी ते बाहेरच्या दिशेने केंद्रित राहिले. 2017 पासून, शी यांच्या मार्गदर्शनाखाली, सरकारच्या कुटुंब नियोजन धोरणाचे उल्लंघन करणे, लांब दाढी वाढवणे आणि बुरखा किंवा कवटीची टोपी घालणे यासारख्या गुन्ह्यांसाठी बाह्य सांस्कृतिक प्रभाव कमी करण्यासाठी उईघुर मुस्लिमांना ताब्यात घेण्याच्या केंद्रांमध्ये पाठवण्यात आले आहे. उईघुर मुस्लिमांची लोकसंख्या वाढ रोखण्यासाठी, त्यांच्या महिलांना सक्तीने नसबंदी, गर्भपात आणि इंट्रायूटरिन उपकरणांचे जबरदस्तीने रोपण करण्यात आले. या धोरणांमुळे या प्रदेशातील उइघुर मुस्लिमांमधील लोकसंख्या वाढीला गंभीरपणे दडपण्यात आले आणि शिनजियांगवरील 2020 च्या सांख्यिकी वार्षिक पुस्तकात प्रथमच जन्मदर आणि वांशिक लोकसंख्येतील प्रगतीचा अभाव आहे.

अशांत शिनजियांगमध्ये राहणार्‍या उईघुर मुस्लिमांना हान संस्कृतीसह मोठ्या प्रमाणात चीनी अधिपत्य टिकून आणि अत्यंत आवश्यक असलेल्या सामाजिक समन्वयासाठी लक्ष्य करण्यात आले.

बीजिंगने संपूर्ण चीनमधील मुस्लिमांना पद्धतशीरपणे राक्षस बनवले आणि इस्लामला सीपीसीच्या अग्रस्थानासाठी धोका म्हणून पाहिले. सामाजिक स्थिरतेच्या बहाण्याने, सीपीसीने मानवी हक्कांचे उल्लंघन केले आणि मुस्लिमांच्या धार्मिक स्वातंत्र्यावर अंकुश लावला. 2019 नंतर, 14 व्या शतकात चिनी संस्कृतीशी जुळवून घेणार्‍या हुई मुस्लिमांना तुरुंगात टाकण्यात आले आणि परदेशात प्रवास करणार्‍या हूई विद्यार्थ्यांनाही ताब्यात घेण्यात आले आणि त्यांना पुनर्शिक्षण शिबिरांमध्ये पाठवण्यात आले. परकेपणाचा हा सततचा कलंक आणि परदेशी लोकांच्या ब्रँडिंगमुळे अखेरीस विरोध झाला. मे 2023 मध्ये, युनान प्रांतातील हुई मुस्लिमांनी नजियायिंग मशिदीच्या आंशिक विध्वंसाच्या विरोधात शेकडो चीनी सुरक्षा दलांशी निदर्शने केली आणि चकमक केली.

चीनमधील मुस्लिम अल्पसंख्याकांवर, विशेषत: शिनजियांगमधील सांस्कृतिक आक्रमकतेवर पाश्चात्य लोकशाही कडून वारंवार टीका केली जाते. शिनजियांगमधील मुस्लिमांबद्दल सीपीसी ची वागणूक कॅनडा, युनायटेड स्टेट्स (यूएस) आणि इतर देशांनी “नरसंहार” म्हणून मानली आहे. सीपीसी अधिकार्‍यांवर निर्बंध लादले गेले आणि उयघूर लोकसंख्येवर आणखी अत्याचार करण्यासाठी सीपीसी द्वारे संभाव्यतः वापरल्या जाऊ शकतील अशा वस्तूंच्या निर्यातीवर अमेरिकेने बंदी घातली. सीपीसी आणि बीजिंगने उइघुर मुस्लिम आणि त्यांच्या इस्लामिक संस्कृतीच्या दडपशाहीचा बचाव केला अलिप्ततावाद, अधूनमधून हिंसक अतिरेकी आणि दहशतवाद.

सीपीसी अधिकार्‍यांवर निर्बंध लादले गेले आणि उयघूर लोकसंख्येवर आणखी अत्याचार करण्यासाठी सीपीसी द्वारे संभाव्यतः वापरल्या जाऊ शकतील अशा वस्तूंच्या निर्यातीवर अमेरिकेने बंदी घातली.

जगभरात, विशेषत: मुस्लिम जगतात चीनच्या हितसंबंधांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सीआयए महत्त्वाची भूमिका बजावते. यासाठी, ते मुस्लिम देशांसोबत धार्मिक संपर्काचे निरीक्षण करते आणि मुस्लिम नेते आणि संस्थांशी अधिकृत देवाणघेवाण आयोजित करते. सीआयए चे मार्गदर्शित दौरे आणि व्यापक धार्मिक सहभाग चीनसाठी मुस्लिमांवरील अंतर्गत खटला चालवण्याबाबत प्रमुख मुस्लिम राष्ट्रांकडून होणारी टीका दूर करण्यासाठी प्रभावी साधने असल्याचे सिद्ध झाले आहे. इस्लामिक सॉफ्ट पॉवरला चालना देऊन आणि सीआयए द्वारे मुस्लिम राष्ट्रांशी संबंध निर्माण करून, चीन टीकेला झुगारून मुस्लिम अल्पसंख्याक यांबद्दलच्या धोरणांची अधिक सकारात्मक प्रतिमा मांडण्यात यशस्वी झाला आहे.

राष्ट्राध्यक्ष शी यांनी अविश्वासू, भ्रष्ट किंवा अकार्यक्षम समजल्या जाणार्‍या अधिकार्‍यांना दूर करण्यासाठी व्यापक मोहिमेद्वारे सत्तेवर आपली पकड मजबूत केली आहे. त्यांनी सीपीसीची राष्ट्रीय काँग्रेस त्यांच्या सहयोगी आणि निष्ठावंतांनी भरून काढली आहे, त्याद्वारे पॉलिटब्युरो आणि पॉलिटब्युरो स्थायी समितीमध्ये त्यांची शक्ती मजबूत केली आहे. दुसरीकडे, चिनी समाजावर आपली पकड कायम ठेवण्यासाठी, शी यांनी वारंवार इस्लाम आणि त्याच्या परंपरांबद्दल चिंता व्यक्त केली. त्यानंतर, सीपीसी द्वारे मुस्लिम अल्पसंख्याकांमधील सिनिसायझेशन कायद्याचा वापर राजकीय शक्ती मजबूत करण्यासाठी आणि चीनमध्ये एक निरंकुश लोकवादी म्हणून शीचा दर्जा वाढवण्यासाठी केला गेला. मुस्लिम अल्पसंख्याकांविरुद्धच्या या कठोर दृष्टिकोनासाठी, शी यांना संपूर्ण चीनमध्ये सार्वजनिक प्रशंसा मिळाली आहे.

मुस्लिम अल्पसंख्याक यांमधील सिनिसाइजेशन (चीनी अधिपत्याखाली आणण्यासाठी वापरात असलेली नीती) कायद्याचा वापर सीपीसीने राजकीय शक्ती मजबूत करण्यासाठी आणि चीनमधील निरंकुश लोकवादी म्हणून शी जिनपिंग यांचा दर्जा वाढवण्यासाठी केला.

सीपीसी संकीर्ण फायद्यासाठी इस्लामिक धोक्याचा वापर करत असताना, तथापि, सिनिफिकेशनने (चीनी अधिपत्याखाली आणण्यासाठी वापरात असलेली नीती) एक विरोधाभास निर्माण केला आहे जेथे शतकानुशतके सांस्कृतिक आत्मसात असूनही हुई मुस्लिम अल्पसंख्याकांना त्यांच्या विदेशी मूळमुळे कलंकित केले जात आहे. चिनी मुस्लिमविरोधी मोहिमेमुळे अखेरीस सांस्कृतिक नरसंहार झाला असला तरीही, शी अजूनही “कठीण सामाजिक स्थिरता” टिकवून ठेवण्यासाठी “बेकायदेशीर धार्मिक क्रियाकलापांवर” नियंत्रण वाढविण्यावर भर देतात.

The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.