शी यांनी तैवान धोरणाचा जगासाठी वाजवला बिगुल

खऱ्या अर्थाने, शी जिनपिंग यांनी हे स्पष्ट केले आहे की, त्यांच्या सिद्धांताच्या मुख्य पट्ट्यांवर पुनर्विचार करू, परत जाण्याचा त्यांचा कोणताही हेतू नाही. शून्य-कोविड धोरण आणि तैवानपासून त्याच्या भ्रष्टाचारविरोधी मोहिमेपर्यंत आणि “सिनिसाईज धर्म” कडे ढकलण्यापर्यंत त्याचा निर्णय स्पष्ट आहे. आपल्या राष्ट्राला त्याचे प्रकट नशिब स्वीकारण्यासाठी घेऊन जाईल असा विश्वास असलेल्या मार्गावर पुढे जाण्याचा त्याचा मानस आहे. ग्रेट हॉल ऑफ द पीपलमध्ये, 2,300 निवडक प्रतिनिधींसमोर, शी यांनी कम्युनिस्ट पार्टी काँग्रेसला सुमारे दोन तास संबोधित केले. तो जवळजवळ खात्रीशीर तिसऱ्या टर्ममध्ये प्रवेश करत असताना, तो माओ झेडोंग सारख्या महान व्यक्तींच्या लीगमध्ये उभा आहे आणि म्हणूनच त्याला प्रतिबिंबित करण्याची खरी गरज नाही. त्याऐवजी, त्याचा प्रकल्प – “चीनी राष्ट्राचे महान कायाकल्प” – पुढील पाच वर्षांसाठी लक्ष केंद्रित केले जाईल कारण तो आपला वारसा सिमेंट करण्याचा प्रयत्न करीत आहे.

नेतृत्वासाठी आणि विशेषतः शी यांच्यासाठी तैवानपेक्षा काहीही महत्त्वाचे नाही. जेव्हा ते म्हणाले, “इतिहासाची चाके चीनच्या पुनर्मिलन आणि चिनी राष्ट्राच्या पुनरुत्थानाच्या दिशेने फिरत आहेत तेव्हा त्यांना सर्वाधिक टाळ्या मिळाल्या. आपल्या देशाचे पूर्ण पुनर्मिलन होणे आवश्यक आहे आणि ते नि:संशयपणे साकार होऊ शकते.” ते त्यांच्या भाषणात या मुद्द्यावर लवकर आले, कदाचित ते याकडे पाहत असलेल्या तात्काळतेला अधोरेखित करतात. शी यांनी या मुद्द्यावर कोणतेही मतभेद दूर करण्याची शक्यता नाही हे स्पष्ट केले जेव्हा त्यांनी असे सुचवले की “तैवानच्या स्वातंत्र्याच्या फुटीरतावाद्यांच्या गंभीर चिथावणीला तोंड देत आणि बाह्य शक्तीच्या हस्तक्षेपाच्या पार्श्वभूमीवर, आम्ही अलिप्ततावाद आणि हस्तक्षेपाविरूद्ध मोठ्या संघर्षांना निर्धाराने कार्य केले. 

तैवान सामुद्रधुनीतील अलीकडील तणाव लक्षात घेता, देशांतर्गत आणि परराष्ट्र धोरणात मध्य तैवान चीनची जागतिक ओळख कशी बनली आहे हे धक्कादायक आहे. 

आणि, तैपेई आणि त्याच्या समर्थकांवर आपला संदेश गमावला जाणार नाही याची खात्री करण्यासाठी, शी यांनी ठामपणे सांगितले की ते “शांततापूर्ण पुनर्मिलनासाठी प्रयत्न करत राहतील”, बीजिंग “कधीही शक्तीचा वापर सोडण्याचे वचन देणार नाही”. तैवान सामुद्रधुनीतील अलीकडील तणाव लक्षात घेता, देशांतर्गत आणि परराष्ट्र धोरणात मध्यवर्ती तैवान चीनची जागतिक ओळख कशी बनली आहे हे धक्कादायक आहे. तैवानवरील स्पॉटलाइटसह, शी केवळ अधिक ठाम तैवान धोरणासाठी देशांतर्गत राजकीय समर्थन एकत्रित करण्याचा प्रयत्न करत नाही तर संभाव्य संकटातून बाहेर पडणे स्वतःला कठीण बनवते.

चिनी सैन्य, शी यांनी जगाला वारंवार आठवण करून दिली आहे, तैवानला बाह्य समर्थन मागे घेण्याची जिद्द आणि पराक्रम आहे. पण आता हे स्पष्ट होत आहे की शी अस्वस्थ होत आहे. पक्ष काँग्रेसचा संदेश स्पष्ट आहे – बीजिंग तैवानच्या लोकांचे मनोधैर्य तोडण्याचा प्रयत्न करत असल्याने तैवानवर दबाव वाढेल. तैपेईने “तैवानची स्थिती ठाम आहे: राष्ट्रीय सार्वभौमत्वावर मागे न हटणे, लोकशाही आणि स्वातंत्र्याशी कोणतीही तडजोड न करणे आणि रणांगणावर भेटणे हा तैवान सामुद्रधुनीच्या दोन्ही बाजूंसाठी पर्याय नाही” असे सुचवून तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त केली आहे. विशेष म्हणजे, तैवानचे पंतप्रधान सु त्सेंग-चांग यांनी देखील स्पष्टपणे टिप्पणी केली की “शी जिनपिंग यांनी तैवानशी सामना करण्यासाठी नेहमी बळाचा वापर करण्याचा विचार करण्याऐवजी बीजिंगमधील सिटोंग ब्रिजवरील धूर आणि निषेध बॅनरकडे लक्ष दिले पाहिजे. 

तैवानचे पंतप्रधान सु त्सेंग-चांग यांनीही स्पष्टपणे टिप्पणी केली की “शी जिनपिंग यांनी तैवानशी सामना करण्यासाठी नेहमी बळाचा वापर करण्याचा विचार करण्याऐवजी बीजिंगमधील सिटोंग ब्रिजवरील धूर आणि निषेध बॅनरकडे लक्ष दिले पाहिजे.

क्रॉस-स्ट्रेट संबंध सर्वात अशांत टप्प्यांपैकी एक पार करत आहेत कारण CCP ला लक्षात आले की कदाचित “शांततापूर्ण पुनर्मिलन” साठी वेळ निघून जाईल. तैवानच्या वृत्तीत पिढ्यानपिढ्या बदल होत आहेत आणि बीजिंगकडून अधिक कठोर प्रतिक्रिया मुख्य भूभाग आणि तैवानमधील अंतर वाढवत आहेत. “एक देश, दोन प्रणाली” हाँगकाँग आणि मकाऊसाठी सर्वोत्कृष्ट संस्थात्मक यंत्रणा असल्याचे सुचवण्यात शी जवळजवळ उत्साही असले तरी, तैवानमधील कोणीही हाँगकाँगच्या भवितव्याची इच्छा करणार नाही.

शी यांनी बिगुल वाजवला आहे की तैवान त्यांच्या जागतिक व्यस्ततेत सर्वात महत्वाची फॉल्ट लाइन राहील. भारतासह उर्वरित जगाने या विकासाच्या परिणामांचे काही प्रमाणात गांभीर्याने मूल्यांकन केले पाहिजे. तैवानबद्दलचे बीजिंगचे धोरण एका व्यापक समस्येचे लक्षण आहे: शीची साम्राज्यवादी प्रवृत्ती. एकतर्फी स्थिती बदलण्याची त्यांची इच्छा केवळ तैवानपुरती मर्यादित नाही. हे त्याच्या साम्राज्यवादी कल्पनारम्यतेचे सर्वात दृश्यमान प्रकटीकरण आहे. भारत, दक्षिण आणि पूर्व चीन समुद्र देखील मागे नाहीत. तैवानशी अधिक एकता ही काळाची गरज आहे.

हे भाष्य मूळतः हिंदुस्तान टाईम्समध्ये प्रकाशित झाले होते.