चीनी कम्युनिस्ट पक्षाच्या धोक्याबद्दल युकेला जाणीव

जसे की आपण जाणतो विषाणू जिवंत पेशींमध्ये प्रवेश करतात आणि यजमान पेशींची रचना आतून बदलतात. त्याबरोबरच पेशींच्या पुनरुत्पादन प्रक्रियेचा ताबा घेतात, स्वतःच्या प्रती तयार करण्यासाठी पेशींच्या स्वतःच्या यंत्रांचा वापर करतात आणि यजमानावर विजय मिळवतात. अशा व्हायरसची लढा देण्यासाठी नियमित अँटिबायोटिक्स काम करताना दिसत नाही. अशा परिस्थितीत आपल्याला एक रेणू आवश्यक आहे जो स्वतः वायरसची डुप्लिकेट प्रक्रिया रोखेल आणि तुमच्या पेशींना शरीरातील अशा विषाणूपासून सावध करण्यासाठी सक्षम करेल. त्यासाठी तुम्हाला शरीरामध्ये लस टोचून घेणे आवश्यक आहे.

आपण पाहत आलो आहोत की चीनी राज्य लोकशाहीमध्ये प्रवेश करण्यासाठी व्यापार, तंत्रज्ञान आणि लाचखोरीचा वापर करत आले आहे. यजमान देशाची यंत्रणा आतून बदलते. आपल्या आक्रमणाचा कालावधी वाढवून यजमान राष्ट्राच्या यंत्रणेवर विजय मिळवते. ते यजमानाचा नाश करण्यासाठी, लोकशाही संस्था नष्ट करण्यासाठी तसेच मुक्त समाज, स्वतंत्र न्यायव्यवस्था, विद्यापीठे, प्रसार माध्यमे आणि यजमानांच्या सामर्थ्याच्या नाश करत स्वतःला अधिक मजबूत करत जाते. यजमान देश स्वतःला जितका मजबूत करण्याचा प्रयत्न करेल तितका तो अधिक असुरक्षित होत जाईल.

शी जिनपिंग यांच्या अध्यक्षतेखाली चिनी कम्युनिस्ट पक्ष(CCP) एकापाठोपाठ एक लोकशाही देश चीन नावाच्या राज्याशी जोडले गेले आहेत. राज्यांना स्वस्त वस्तू आणि सेवा देऊन लोकशाहीला भुरळ घालण्याची यंत्रणा या पक्षाकडून राबविली जात आहे. त्या माध्यमातून संपूर्ण राज्य कंपन्या, विद्यापीठ, सांस्कृतिक संस्था आणि सर्वसामान्य नागरिक यांच्यावर वर्चस्व मिळवले जात आहे. आपल्या अधिपत्याखालील राज्यांना नागरिकांना CCP धोरणात्मक फायदे देण्यासाठी त्यांना अमिष दाखविले जात आहे. या सगळ्या गोष्टी घडत असताना लोकशाही यंत्रणेचा मात्र पार हिरमोड होणार आहे.

जगभरातील अभिजात वर्ग साध्या दृष्टिक्षेपात स्वतःला ठेवून ज्ञानाच्या तेजस्वीतेखाली उभे राहून मुक्त भाषणाच्या प्रभावाखाली आलेले दिसतात. त्यांच्याकडून शत्रूशक्तींना चालना देणारे विद्यापीठे आणि प्रसारमाध्यमांमध्ये गोष्टी समोर आणल्या जातात. वारंवार बिंबवल्या जाणाऱ्या या गोष्टींमुळे हे समर्थक स्वतःला लोकशाहीचे सर्वात मोठे पाठिंबा
दर्शविणारे भासवतात. धोरणात्मक ताकद मिळवण्यासाठी माहिती आणि ज्ञानाचे शस्त्र बनवणारे लोकशाहीच्या शस्त्रास्त्रे आणि संरक्षणातील या चिंक्सवर हल्ला करत आहेत. त्यांच्या बाजूने चीनी प्लेबुक अनेक दशकांपासून कार्यरत आहे. एकावेळी ते एक देश बदलत आहे.

युनायटेड किंगडमच्या इंटेलिजन्स आणि संसदेच्या सुरक्षा समितीने आपल्या नागरिकांना चिनी घुसखोरीच्या धोक्याबद्दल सतर्क केल्यानंतर आठ वर्षांनी, यूकेचे खासदार जागे झाले आहेत. 13 जुलै 2023 च्या अहवालात ज्युलियन लुईस यांच्या नेतृत्वाखाली समितीने 207 पृष्ठांचे अहवाल सादर केले आहे. ज्यामध्ये चीनद्वारे यूकेच्या सुरक्षा असुरक्षा
उघड करण्यात आल्या आहेत. या अहवालात निवडणुकांवर प्रभाव टाकून उद्योग, तंत्रज्ञानाचा वापर करून आणि नागरी अणुऊर्जा वापरून सरकारच्या माध्यमातून होणारी घुसखोरी दाखवली आहे. हा निबंध UK शैक्षणिक आणि UK मीडिया यांच्या भूमिका आणि संगनमतावर लक्ष केंद्रित झाला आहे.

या अहवालामध्ये पुढे असेही म्हटले आहे की, युके मधील शैक्षणिक संस्था राजकीय प्रभाव आणि आर्थिक फायदा मिळविण्याच्या लालसे पोटी चीनला काही प्रमाणात खाद्य पुरवत आहेत. CCP ही संस्था युकेच्या शैक्षणिक आणि विद्यार्थ्यांवर प्रभाव टाकून विद्यापीठांमध्ये चीन बद्दलच्या वादविवादाच्या प्रसंगांवर नियंत्रण मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहे. विद्यापीठांमध्ये चिनी कौशल्य तयार करण्यासाठी युकेच्या शैक्षणिक संशोधनाचा किंवा बौद्धिक संपदेचा (IP) चोरून वापर करण्याचा प्रयत्न करत आहे. चीनने तैवानचे स्वातंत्र्य, तिबेटचे स्वातंत्र्य, फुटीरतावादी, चिनी लोकशाही चळवळ आणि फालून वांग यांच्याशी व्यवहार करताना केलेले कृत्य या गोष्टी पाच विष म्हणून समोर आले आहेत.

चीनकडून युकेला जवळपास सहा धमक्या दिल्या गेल्या आहेत. ज्या शैक्षणिक क्षेत्राचा वापर त्यासाठी करत आले आहेत. युकेमध्ये शिक्षण घेणाऱ्या चीनमधील विद्यार्थ्यांची संख्या 2019 मध्ये 120,000 पेक्षा जास्त आहे. तर भारतातील पुढील सर्वात मोठ्या दलातील फक्त 27,000 च्या तुलनेत – सर्वाधिक आहे. परिणामी फी आणि सार्वजनिक निधीमधील विद्यापीठाच्या उत्पन्नाचे गुणोत्तर 28:72 ते 73:27 पर्यंत आहे. ज्यापैकी चीनी विद्यार्थ्यांनी सुमारे £600 दशलक्ष (US$ 785 दशलक्ष) उत्पन्न तयार केले आहे.

यूकेसाठी अधिक चिंतेची बाब म्हणजे या 120,000 विद्यार्थ्यांपैकी प्रत्येकाला चिनी कायद्यानुसार चिनी गुप्तचर सेवांना मदत करणे आवश्यक आहे. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे तर यातील प्रत्येक विद्यार्थी संभाव्यतः गुप्तहेर आहे. याची खात्री करणारे पाच चिनी कायदे आहेत. ज्यामध्ये काउंटर-हेरगिरी कायदा (2014), राष्ट्रीय सुरक्षा कायदा (2015), राष्ट्रीय सायबर सुरक्षा कायदा (2016), राष्ट्रीय गुप्तचर कायदा (2017), आणि वैयक्तिक माहिती संरक्षण कायदा (2021) ) यांचा समावेश आहे. नॅशनल इंटेलिजन्स कायद्याच्या कलम 7 नुसार, “सर्व संस्था आणि नागरिकांनी राष्ट्रीय गुप्तचर प्रयत्नांना समर्थन, सहाय्य आणि सहकार्य करावे” अशी मागणी केली आहे. आर्टिकल 9, 12 आणि 14 प्रमाणे अशी नोंद केलेली आहे.

दुसरी अतिशय महत्त्वाची बाब म्हणजे, चिनी प्रभावासाठी संस्थात्मक कब्जा ही केवळ एक आवश्यक अट आहे. चीन वैयक्तिक शैक्षणिक संस्थांना लक्ष्य करते ज्या संस्था तयार होत नसतील त्यांना “एकतर व्यावसायिक प्रलोभनी दाखवली जातात किंवा जर ते कार्य करत नसतील तर धमकावले जाते आणि कालांतराने या संस्था CCP च्या सर्वोत्कृष्ट हितासाठी कार्य करतात. यामध्ये विद्यार्थ्यांना तिकीट किंवा शिनजीयांग सारख्या मुद्द्यांवर संशोधन निधी, कुलगुरू, विद्यार्थ्यांना, संस्थांना स्पीकर्स म्हणून परवानगी देण्यापासून ते प्रवासाच्या संधी देण्यापर्यंतच्या गोष्टी समाविष्ट आहेत. शस्त्रास्त्र व्यापार आणि कर्जाचा सीसीपीचा अनुभव शस्त्रास्त्रे बनवण्याच्या अकादमीमध्ये विस्तारित करण्यात आला आहे. “चीनमध्ये प्रवेश करणार्‍या शिक्षणतज्ञांसाठी संशोधन हे शस्त्रसंधीच मानले गेले आहे. तुम्ही त्यांना आवडत नसलेले काहीतरी बोलता, तेव्हा ते तुम्हाला व्हिसा नाकारतात,” असे अहवालात लंडन विद्यापीठाच्या स्कूल ऑफ ओरिएंटल अँड आफ्रिकन स्टडीजमधील चायना इन्स्टिट्यूटचे प्रोफेसर स्टीव्ह त्सांग यांचा हवाला दिला आहे.

तिसरे, जे चीनी विद्यार्थी सीसीपीसाठी हेरगिरी करत नाहीत त्यांना अनेकदा जीवे मारण्याची धमकी दिली जाते. नोव्हेंबर 2019 मध्ये हाँगकाँगमधील लोकशाहीचे समर्थन करणाऱ्या एडिनबर्गमध्ये फोटो काढणाऱ्या एका विद्यार्थ्याने त्याच्या आईला घेऊन जाताना विमानतळावर फोटो काढला होता. दोन्ही चित्रे Weibo वर प्रसारित करण्यात आली. त्यात म्हटले होते, “चेंगडू येथील भावांनी त्याला मारहाण करून ठार मारले. फ्लाइट नंबर आणि कॉल दिला की त्याला पोलिसांनी अटक करावी किंवा नागरिकांनी मारहाण करावी. ही पोस्ट आणि फोटो जवळपास 10,000 वेळा सामायिक केले गेले. शेफिल्ड विद्यापीठातील हाँगकाँगच्या एका विद्यार्थ्याने सांगितले की, हाँगकाँगमधील काहीशे विद्यार्थ्यांच्या तुलनेत 4,000 चिनी विद्यार्थी होते. “ते काय करतील याची भीती आपल्याला मनामध्ये कायम राहत आली आहे. एका विद्यार्थ्याने तर पुढे असे देखील म्हटले आहे की, आम्हाला खात्री आहे की आम्ही घरी गेल्यावर त्यांच्या वॉच लिस्टमध्ये असू.

चौथे, CCP द्वारे केवळ विद्यापीठांवरच हल्ला केला जात नाही – थिंक टँक आणि गैर-सरकारी संस्थांना चीनच्या कथनाला धक्का देण्यासाठी समान डावपेचांचा सामना करावा लागतो. हे पश्चिमेकडील थिंक टँकपेक्षा वेगळे नाही, ज्यांच्यासाठी विचारधारा किंवा राजकारणासाठी लॉबिंग करणे हे पाठ्यक्रमासारखेच समान आहे. पण जेव्हा चिनी रणनीती हस्तक्षेपाचा उंबरठा ओलांडतात तेव्हा चिनी विधवान चीनला परतल्यावर त्यांना धोका पत्करून सुरक्षेची हमी द्यावी लागते.

पाचवे, शैक्षणिक क्षेत्रातील बौद्धिक संपत्ती चोरणे. राष्ट्रीय सायबर सुरक्षा केंद्राचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणाले की “यूकेला सायबर हल्ल्यांपासून वाचवण्याच्या आमच्या भूमिकेत आयपी चोरण्याची चीनची महत्त्वाकांक्षा ही आम्हाला चिंता वाटत असलेल्या मुख्य गोष्टींपैकी एक आहे,” तीन वर्षांपूर्वी 29 मे 2020 च्या टीका घोषणेद्वारे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखालील युनायटेड स्टेट्सने चिनी सैन्य, पीपल्स लिबरेशन आर्मी (पीएलए) साठी काम करणार्‍या विद्यार्थ्यांद्वारे बौद्धिक मालमत्तेची ही चीनी चोरी पकडली होती आणि त्यांच्या प्रवेशावर “निर्बंध” लागू केले होते. त्याच्या दोन वर्षांपूर्वी ऑस्ट्रेलियन स्ट्रॅटेजिक पॉलिसी इन्स्टिट्यूटच्या 26 ऑक्टोबर 2018 च्या अहवालात 2007 ते 2017 दरम्यान पीएलएने प्रत्येकी 500 लष्करी शास्त्रज्ञ यूके आणि यूएस शैक्षणिक संस्थांना पाठवल्याबद्दल यूकेला सतर्क केले होते. आर्थिक हेरगिरी आणि व्यापार गुपितांची चोरी निर्यात-नियंत्रण कायद्याचे उल्लंघन, अनुदान आणि कर फसवणूक यासह गुन्ह्यांसाठी दोषी ठरविण्यात आले आहे, असे इंटेलिजन्स कमिटीने म्हटले आहे.

आणि सहावे, चीनी हितसंबंधांना समर्थन देण्यासाठी यूके संशोधनाचा वापर करणे. चोरीचा मुद्दा बाजूला ठेवून, “चीन संशोधनासाठी निर्देशित करतो, निधी देतो आणि सहयोग करतो – विशेषत: ज्यामुळे चिनी सैन्याला फायदा होऊ शकतो, अशा संशोधनासाठी. सॉफ्टवेअर, तंत्रज्ञान, दस्तऐवज आणि आकृती यासारख्या सौम्य अटीन खाली साध्या दृष्टीक्षेपामध्ये या गोष्टी ठेवल्या जातात. जे नागरी आणि लष्करी दोन्हींच्या प्रयोगासाठी वापरले जाऊ शकतात. मँचेस्टर विद्यापीठात पीएचडी पूर्ण केल्यानंतर विद्वान हुआंग झियानजुन आता चीनच्या राष्ट्रीय संरक्षण तंत्रज्ञान विद्यापीठात संशोधक आहेत. जिथे ते पीएलएसाठी प्रमुख संरक्षण प्रकल्पांवर काम करत आहेत. शी जिनपिंग यांच्या भेटीनंतर, “एव्हिएशन उद्योगात ग्राफीनच्या वापरास गती देण्यासाठी” भागीदारी तयार केली गेली आहे.

यातील बरेच काही बाबी पुराव्यांद्वारे समोर आले आहेत. परंतु आता देशांत पसरलेल्या अनेक विद्यापीठांमध्ये चीन-केंद्रित शैक्षणिक केंद्र, मग ते तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात असो किंवा सांस्कृतिक कन्फ्यूशियस संस्थांचा भाग म्हणून, सखोल तपासणीची गरज आहे. अशा ‘सहयोगातून’ होणारा धुरकट डेटा सीसीपीपासून पीएलएपर्यंतच्या चिनी राज्याच्या धोरणात्मक महत्त्वाकांक्षेकडे स्पष्टपणे निर्देश करत आहे. दुसरीकडे, पाश्चात्य वैयक्तिक शिक्षणतज्ञ रॅन्मिन्बीच्या काही तुकड्यांसाठी इच्छुक प्यादे बनले आहेत. ते त्यांच्या राष्ट्रांच्या किंमतीवर पीएलए, सीसीपी आणि शी जिनपिंग यांच्या विचारांना आणि उद्देशांना पुढाकार करून देत आहेत. त्यांना ‘उपयुक्त इडियट्स’ म्हणणे या ठिकाणी उचित वाटत आहे. हे कथितपणे आजूबाजूच्या सर्वात हुशार लोकांमध्ये असल्याने, ‘जागरूक षड्यंत्रकार’ नाही तर ‘जागरूक सहयोगी’ हे अधिक अचूक वर्णन आहे असेच म्हणावे लागेल.

गौतम चिकरमाने हे ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाउंडेशनचे उपाध्यक्ष आहेत.