हिरोशिमातील परिषद आणि चीनच्या तांत्रिक प्रगतीचा प्रतिसाद

G7 शिखर परिषद मे 2023 मध्ये G7 शिखर परिषद जपान मधील हिरोशिमाच्या नयनरम्य वातावरणात पार पडली. परिषदेमध्ये जागतिक नेत्यांनी गंभीर विषयावर चर्चा केली. परिषदेत कॉड नेत्यांना एकत्र आणून त्यांच्या उपस्थितीच्या संदर्भात सामायिक दृष्टी दूरसंचार कृत्रिम बुद्धिमत्ता 5g नेटवर्क आणि उच्च तंत्रज्ञान उत्पादनाच्या बाबतीत अनेक मुद्द्यांवर चीनच्या प्रगती आणि प्रतिकार या संभाव्यतेबद्दल चर्चा केली.

चीनच्या सभोवतालच्या तांत्रिक प्रगतीच्या राष्ट्रीय सुरक्षेच्या प्रश्नांचा त्यांना संबोधित करण्यासाठी G7 आणि चतुर्भुज युतींच्या धोरणात्मक अभिसरणाचा अभ्यास करून हा भाग या युतींमधील सहयोगी दृष्टीकोन अधोरेखित करत आहे. त्याबरोबरच भारताच्या भूमिकेचे समर्थन करत आला आहे. सामान्य फायद्यासाठी तंत्रज्ञानाला आकार देणे आणि नियम आधारित आंतरराष्ट्रीय सुव्यवस्था राखणे हे सर्व सामायिक उद्दिष्ट आहे.

चीनच्या भूमिकेला आकार देणारी राष्ट्रीय सुरक्षा आणि जागतिक गतिमानता

राष्ट्रीय सुरक्षेशी संबंधित विशेषत: Huawei, ZTE, TikTok, Tencent WeChat आणि DJI सारख्या चिनी तंत्रज्ञान कंपन्यांशी संबंधित संभाव्य सरकारी प्रभाव हेरगिरी आणि बौद्धिक संपत्तीच्या चोरीशी संबंधित चिंता वाढलेली आहे. एका प्रमुख प्रकरणात 2019 मध्ये Huawei 5G रोलआउटचा समावेश आहे. जे केवळ राष्ट्रीय सुरक्षेवरच नव्हे तर अर्थव्यवस्था, समाज आणि शहरांवर देखील परिणाम करणारे एक महत्त्वपूर्ण साधन मानले जात आहे. त्याचप्रमाणे भारताने 2020 मध्ये डेटा गोपनीयता, सुरक्षा आणि चीन सरकारच्या संभाव्य सेन्सॉरशिपबद्दलच्या चिंतेचा हवाला देऊन WeChat वर बंदी घालण्यासाठी उपाययोजना केल्या. याउलट २०२१ मध्ये बिडेन प्रशासनाच्या अंतर्गत ट्रम्प अध्यक्षपदाच्या काळात लागू करण्यात आलेल्या टिकटॉक आणि वीचॅटवरील मागील बंदी मागे घेण्यात आली. त्याऐवजी संभाव्य जोखमींचे मूल्यांकन करणे आणि राष्ट्रीय सुरक्षा हितांचे रक्षण करणे हे उद्दिष्ट ठेवून परदेशी-मालकीच्या अनुप्रयोगांचे एक व्यापक सुरक्षा पुनरावलोकन स्थापित केले गेले आहे.

खालील विश्लेषणामध्ये राष्ट्रीय सुरक्षेच्या आशंकेचे आणि गुंतागुंतीचे जाळे एक्सप्लोर केले आहे. ज्या ठिकाणी चिनी तंत्रज्ञानाचा हस्तक्षेप काही प्रमाणात जाणवत आहे. याव्यतिरिक्त बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह सारख्या उपक्रमांद्वारे चीनच्या वाढत्या भू-राजकीय प्रभावाने G7 आणि क्वाडकडून धोरणात्मक प्रतिसाद दिला आहे. उदाहरणार्थ, जपान युनायटेड स्टेट्स (यूएस) प्रमाणेच जुलै 2023 पर्यंत चीनला अर्धसंवाहक निर्यातीवर कठोर निर्बंध लादेल. तर बायडेन प्रशासन तैवान आणि दक्षिण कोरियावर तसे करण्यासाठी दबाव आणेल. प्रत्युत्तरादाखल चीनने यूएस-आधारित चिप उत्पादक मायक्रोन टेक्नॉलॉजीच्या चिप्सवर बंदी घालून, हरित संक्रमणासाठी महत्त्वपूर्ण असलेल्या दुर्मिळ-पृथ्वीतील धातूंमध्ये वर्चस्व मिळवून बदला घेतला आहे. जे चिप्ससह विविध उच्च-तंत्र उपकरणांमध्ये आवश्यक घटक आहेत. दुर्मिळ- पृथ्वी धातूंच्या निर्यातीवर निर्बंध घालून चीन चिप उत्पादन उद्योगावर अप्रत्यक्षपणे परिणाम करू शकतो आणि जागतिक

पुरवठा साखळी विस्कळीत करू शकतो, असे दाखवण्याचा प्रयत्न केला आहे. तथापि मायक्रोनने आपल्या निवेदनात म्हटले आहे की, ते चीनसाठी वचनबद्ध आहे आणि चीनच्या शियान शहरातील चिप पॅकेजिंग सुविधेमध्ये पुढील काही वर्षांत 4.3 अब्ज युआन (US $603 दशलक्ष) गुंतवणूक करण्याचे संकेत दिले आहेत.

शिवाय या राष्ट्रीय सुरक्षेच्या चिंतेला प्रतिसाद म्हणून G7 आणि चतुर्भुज युती या दोन्ही देशांनी धोरणात्मक अभिसरण अधोरेखित केले आहे. व्यापार निर्बंध, निर्यात नियंत्रणे आणि गुंतागुंतीच्या लँडस्केपवर नेव्हिगेट करण्यासाठी सहयोगी प्रयत्नांचा समावेश करून परिणाम दूर करण्यासाठी समन्वित प्रयत्न लागू केले आहेत.

G7 आणि क्वाड अभिसरण

G7 आणि Quad ने 5G पायाभूत सुविधांच्या विकास आणि उपयोजनामध्ये चीनी दूरसंचार कंपनी Huawei च्या वर्चस्वाबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. 5G तंत्रज्ञानासाठी विश्वसनीय पर्यायी विक्रेत्यांना प्रोत्साहन देऊन, संभाव्य सुरक्षा धोक्यांमुळे त्यांच्या सदस्य देशांना आणि इतर सहयोगींना त्यांच्या नेटवर्कमधून Huawei ला मर्यादित किंवा वगळण्यासाठी प्रोत्साहित केले आहे. विशेष म्हणजे, क्वाड नेत्यांनी चीन द्वारे हिरोशिमामध्ये प्रादेशिक संस्थांना- आसियान, पॅसिफिक आयलँड फोरम (पीआयएफ), आणि इंडियन ओशन रिम असोसिएशन (आयओआरए) – आणि पायाभूत सुविधा फेलोशिप, समुद्राखालील केबल कनेक्टिव्हिटी, रेडिओ आणि दूरसंचार नेटवर्क स्थापन आणि विस्तारित करण्याच्या त्यांच्या निर्णयामुळे आणि त्यांच्या धोक्याचे स्पष्ट संकेत दिले आहेत.

कॅनडा आपल्या शास्त्रज्ञांसाठी एक अनिवार्य स्पेलिंग प्रक्रिया राबवत आहे. जी त्यांच्या सरकारसाठी हानिकारक आणि विरोधी असू शकतात याची खात्री करण्यासाठी सरकारी निधी अनावधानाने R&D कार्यक्रमांना समर्थन देण्यासाठी वापरला जात नाही. परकीय प्रभावाशी संबंधित धोके जे चीनशी संबंधित आहेत ते कमी करण्यासाठी हा एक व्यापक उपाय मानला जात आहे. जपानने देखील आर्थिक सुरक्षा मंत्री नावाची नवीन कॅबिनेट-स्तरीय स्थिती स्थापन केली आहे. ज्याची भूमिका देशाच्या पुरवठा साखळी, बौद्धिक संपदा आणि आर्थिक हेरगिरीपासून गंभीर पायाभूत सुविधांचे रक्षण करणे आहे. युरोपियन युनियन (EU) देखील सेमीकंडक्टर्सवरील निर्यात नियंत्रणे स्वीकारण्याची तयारी करत आहे. चीनी टेक कंपन्यांमधील खाजगी क्षेत्रातील गुंतवणुकीवर निर्बंध लादत आहे आणि चीनला युरोपच्या नूतनीकरणक्षम ऊर्जा बाजारावर वर्चस्व मिळवण्यापासून रोखण्याच्या उद्देशाने नियम लागू करण्याची तयारी करत आहे.

सहयोगाच्या दृष्टिकोनातून देशांतर्गत सामर्थ्याचा फायदा करून घेण्याची शक्यता भारताला एक महत्त्वपूर्ण राष्ट्र बनवते. भारताने एक भरभराट होत असलेला आयटी उद्योग कुशल कार्यबल आणि स्टार्टअप इकोसिस्टीमचा वापर करण्यावर मोठ्या प्रमाणात भर दिला आहे. डिजिटल तंत्रज्ञान, मानवी भांडवल विकास आणि नाविन्य यासारख्या परिवर्तनशील क्षेत्रांमध्ये गुंतणे देखील भारताची महत्त्वपूर्ण भूमिका मजबूत करत आहे. नाविन्यपूर्णतेला चालना देणे, आर्थिक संधी निर्माण करणे आणि क्षेत्रामध्ये शाश्वत वाढ सुनिश्चित करणे या सामायिक उद्दिष्टांमध्ये योगदान देते.

या कृती G7 आणि क्वाड्सच्या दृष्टिकोनातील बदल दर्शवितात. चीनच्या हिंसक पद्धतींबद्दलची त्यांची ओळख प्रतिबिंबित करत आहेत. ज्यामध्ये चीनच्या एआय नियमांच्या संभाव्य प्रक्षेपणाचा प्रसार करणे समाविष्ट आहे; एआय कायद्यावरील EU चा पहिला मसुदा कायदा; आणि क्वाड, G7 सदस्य देशांसाठी ज्ञानाची देवाणघेवाण करण्यासाठी, जागतिक आव्हानांना संबोधित करण्यासाठी नवकल्पनांना प्रोत्साहन देण्यासाठी एक समान मानक स्थापित करण्यात येत आहे.

सहकार्याची दृष्टी

क्वाड आणि G7 युती एक सहयोगी वातावरणाची निर्मिती करत आहेत. ज्ञानाची देवाणघेवाण, सार्वजनिक, खाजगी क्षेत्रांमधील समन्वय आणि प्रभावी उपायांमध्ये कल्पनांचे रूपांतर वाढविण्यावर भर दिला जात आहे. सदस्य राष्ट्रांचे सामूहिक कौशल्य आणि संसाधने या युतींना नवकल्पना, प्रगतीसाठी आणि सामायिक निर्धाराने जागतिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी उत्प्रेरक बनवतात. मोकळेपणाच्या तत्त्वांवर आधारित खुल्या आणि नियमांवर आधारित व्यापार, गुंतवणूक, आर्थिक सहकार्याच्या स्थापनेद्वारे प्राप्त झालेल्या तंत्रज्ञानाच्या पराक्रमाने वैशिष्ट्यीकृत भविष्याच्या दिशेने युती मार्गक्रमण करत आहेत. पारदर्शक प्रशासन आणि निर्णय घेण्याची प्रक्रिया, सल्लामसलत, चर्चा आणि भागधारकांच्या सहभागाचा समावेश, आधार म्हणून काम करतात. तांत्रिक प्रगती, आर्थिक वाढ आणि प्रादेशिक सुरक्षेशी संबंधित चर्चा आणि प्रयत्नांमध्ये सामायिक मूल्ये आणि हितसंबंध असलेल्या विविध राष्ट्रांना सामील करून घेण्याचे महत्त्व ओळखून सर्वसमावेशकता ठळकपणे दर्शविली जात आहे.

डिजिटल लँडस्केप वेगाने विकसित होत असताना Quad आणि G7 सदस्य देश समाजाच्या भल्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यामध्ये सदस्य देशांच्या सामायिक उद्दिष्टांचा आणि हितसंबंधांचा विचार करत आहेत. सामान्यांच्या भल्यासाठी काम करणाऱ्या आणि सुकाणू तंत्रज्ञानाला आकार देण्यासाठी तयारी सुरू झाली आहे. क्वाडची डिजिटल
कनेक्टिव्हिटी भागीदारीची जाहिरात; G7 GDPR, समावेश स्थापित करते, गोपनीयता आणि डेटा संरक्षण सुनिश्चित करत आहे. नवकल्पना आणि आर्थिक वाढीस चालना दिली जात आहे. सायबर सुरक्षा वाढवते आणि जागतिक आव्हानांना संबोधित करत आहे.

निष्कर्ष

Quad आणि G7 ने त्यांच्या सामायिक मूल्यांकनांद्वारे 5G दूरसंचार, क्वांटम संगणन आणि जैवतंत्रज्ञान यासारख्या डोमेनमध्ये चीनच्या तांत्रिक प्रगतीची कबुली दिली आहे. क्वाड आणि G7 सदस्य देशांमधील राष्ट्रीय सुरक्षा बाबतची चिंता वाढवून चीनच्या तंत्रज्ञान क्षेत्राला विशाल ग्राहक आणि बाजारपेठेची क्षमता प्रदान करून प्रचंड आर्थिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे. ही वस्तुस्थिती लक्षात घेऊन क्वाड आणि G7 या देशांनी देशांतर्गत तंत्रज्ञान क्षमता बळकट करणे, तांत्रिक सहकार्य वाढीसाठी प्रोत्साहन देणे, नवनवीन कल्पना राबविणे आणि राष्ट्रीय सुरक्षेच्या जोखमी बाबत सतर्क भूमिका राखायला हवी. त्याबरोबरच चीनच्या तंत्रज्ञान क्षेत्राच्या वाढीला रोखण्यासाठी समान संकल्प केला आहे. सामायिक मूल्ये, राष्ट्रीय हितसंबंध आणि नियम-आधारित आंतरराष्ट्रीय सुव्यवस्थेच्या संरक्षणाला प्राधान्य देताना हा संयुक्त संकल्प चीनच्या तांत्रिक प्रगतीच्या वास्तविकतेला व्यावहारिक प्रतिसाद दर्शवत आला आहे..

केथोसेनो पेसेई ह्या ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाउंडेशनच्या सेंटर फॉर सिक्युरिटी स्ट्रॅटेजी अँड टेक्नॉलॉजीमध्ये संशोधन सहाय्यक म्हणून काम करतात.