पश्चिम आणि रशिया यांच्यातील संघर्ष भडकवण्याच्या उद्देशाने रशियन भूभागावर कीवकडून आणखी प्रक्षोभक हल्ले होण्याची शक्यता आणि स्पष्ट धोका आहे.
गेल्या महिन्यात युक्रेनच्या सीमेजवळ पूर्व पोलंडच्या लुब्लिन व्होइवोडशिपमधील प्रझेवोडो गावात युक्रेनियन हवाई संरक्षण क्षेपणास्त्र क्रॅश झाल्यानंतर, दोन लोक ठार झाल्यानंतर, युनायटेड स्टेट्स (यूएस) मधील रशियन राजदूताने कीववर केवळ अधिक लष्करी मदतीची मागणी न केल्याचा आरोप केला होता. वॉशिंग्टन कडून पण रशिया आणि नाटो यांच्यात थेट लष्करी संघर्ष भडकवण्याचा प्रयत्न करत आहे. युक्रेनचे परराष्ट्र मंत्री दिमित्रो कुलेबा यांनी यापूर्वी क्षेपणास्त्र युक्रेनियन असल्याची कल्पना “षड्यंत्र सिद्धांत” म्हणून फेटाळून लावली होती. दुसरीकडे, रशियन संरक्षण मंत्रालयाने बरोबर असा दावा केला आहे की रशियन लष्करी तज्ञांनी “युक्रेनियन S-300 हवाई संरक्षण प्रणालीच्या मार्गदर्शित अँटी-एअरक्राफ्ट मिसाईल” चे तुकडे अस्पष्टपणे ओळखले आहेत.
या महिन्याच्या सुरुवातीला, ज्याला एक मोठी वाढ म्हणून पाहिले जाऊ शकते, युक्रेनियन ड्रोनने देशाच्या आण्विक ट्रायडच्या हवाई हाताचा भाग असलेल्या रशियन लांब पल्ल्याच्या बॉम्बर्सना नष्ट करण्याचा अयशस्वी प्रयत्न करून रशियाच्या आत खोलवर दोन लष्करी हवाई तळांवर हल्ला केला. युक्रेनने रशियावर एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर हल्ला केल्याची ही अभूतपूर्व घटना होती. युक्रेनच्या हल्ल्यांनंतर काही तासांनंतर, रशियाने युक्रेनवर क्षेपणास्त्र हल्ल्यांचा एक नवीन बॅरेज सुरू केला होता, ज्यात सामरिक बॉम्बर्सचा समावेश होता, त्यानंतरच्या उर्जा पायाभूत सुविधांना पुन्हा लक्ष्य केले. कीवकडून गंभीर चिथावणी दिल्यास, क्रेमलिनच्या संयमी प्रतिसादाने कीवचे वाढीव आमिष टाळण्यात लक्षणीय संयम आणि चतुराई दाखवली.
युक्रेनच्या हल्ल्यांनंतर काही तासांनंतर, रशियाने युक्रेनवर क्षेपणास्त्र हल्ल्यांचा एक नवीन बॅरेज सुरू केला होता, ज्यात सामरिक बॉम्बर्सचा समावेश होता, त्यानंतरच्या उर्जा पायाभूत सुविधांना पुन्हा लक्ष्य केले.
माजी सेंट्रल इंटेलिजेंस एजन्सी (सीआयए) अधिकारी, फिलिप गिराल्डी यांच्या मते, ड्रोन हल्ल्यांमुळे संघर्ष वाढवण्याचा कीवचा स्पष्ट प्रयत्न होता. ‘जजिंग फ्रीडम’ पॉडकास्टवर न्यायाधीश अँड्र्यू नेपोलिटानो यांच्याशी बोलताना गिराल्डी यांनी आरोप केला की “त्याने (युक्रेनचे अध्यक्ष व्होलोडिमिर झेलेन्स्की) चुकीच्या दिशेने निर्देशित केलेल्या क्षेपणास्त्राने असे करण्याचा प्रयत्न केला, आणि पोलंडमध्ये जखमी झाला आणि दोन लोक ठार झाले. त्यांनी (अध्यक्ष झेलेन्स्की) अगदी ढकलले आणि म्हणाले की नाटोला आता हस्तक्षेप करावा लागेल. पोलंडसाठी धोका, पोलंडमधील सैन्यासाठी धोका, अशा प्रकारची गोष्ट म्हणून रशियन लोकांच्या भागामध्ये वाढीस प्रोत्साहन देण्याचा हा आणखी एक प्रयत्न असू शकतो. हा खेळ खेळला जात आहे.”
युक्रेनचे ड्रोन हल्ले राजकीयदृष्ट्या प्रेरित असल्याचा आरोप करून, गिराल्डी पुढे म्हणाले की, “या प्रक्रियेला आणखी वाढ करणे आवश्यक आहे जेणेकरून रशिया – कमीतकमी झेलेन्स्की आणि त्याच्या सल्लागारांच्या आशेवर, ज्यापैकी बरेच जण कदाचित अमेरिकन आहेत – बदल्यात खरोखर मूर्ख आणि चिथावणी देणारे काहीतरी करेल. , आणि हे झेलेन्स्की पाहू इच्छित असलेली नाटो-यूएस प्रतिक्रिया उत्तेजित करेल”.
रशियन क्षेपणास्त्रांच्या अथक बंदोबस्तामुळे आणि देशाच्या ऊर्जा ग्रीडचा मोठा भाग उद्ध्वस्त केल्यामुळे युक्रेन अंधारात कापत आहे. क्रेमलिनचे प्रवक्ते दिमित्री पेस्कोव्ह म्हणाले की युक्रेन रशियन मागण्यांकडे दुर्लक्ष करून स्वतःवर संकट आणत आहे. रशियन हवाई हल्ल्यांना तोंड देण्यासाठी हवाई संरक्षण प्रणालीसाठी कीवने नाटो देशांना केलेल्या हताश आवाहनावरून हल्ल्यांच्या परिणामकारकतेचा अंदाज लावला जाऊ शकतो. दुसरीकडे, रशियामधील युक्रेनचे धाडसी हल्ले देखील या अलीकडील उलटसुलटांमुळे कमीतकमी अंशतः प्रेरित आहेत.
रशियन क्षेपणास्त्रांच्या अथक बंदोबस्तामुळे आणि देशाच्या ऊर्जा ग्रीडचा मोठा भाग उद्ध्वस्त केल्यामुळे युक्रेन अंधारात कापत आहे.
शिवाय, कीवने पश्चिमेकडील ‘युक्रेन थकवा’ ची सुरुवात केली आहे असे दिसते, युक्रेनच्या फर्स्ट लेडी ओलेना झेलेन्स्का म्हणाल्या की जर रशियाच्या आक्रमणामुळे जगाने थकवा सहन केला तर त्यांचे राष्ट्र नष्ट होऊ शकते. कीवच्या धोरणात्मक गणिताला आणखी त्रास देणारी वस्तुस्थिती अशी आहे की युक्रेनला युक्रेनला रशियाशी युद्ध संपवण्यासाठी वाटाघाटी करण्याचा सल्ला देत आहे, शक्यतो कोणत्याही पूर्व शर्तीशिवाय.
स्पष्टपणे, अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री अँटोनी ब्लिंकन यांनी स्पष्ट केले आहे की अमेरिकेने “रशियाच्या आत हल्ला करण्यासाठी युक्रेनियन लोकांना प्रोत्साहन दिले नाही किंवा त्यांना सक्षम केले नाही”. युक्रेनने गेल्या दोन दिवसांत रशियन एअरफील्डवर हल्ला करण्यासाठी सोव्हिएत काळातील ड्रोनचा वापर केल्याच्या आरोपांदरम्यान हे स्पष्टीकरण देण्यात आले आहे आणि त्यामुळे अमेरिका आणि इतर पाश्चात्य मित्र देशांकडून मिळालेली अब्जावधी डॉलर्सची लष्करी मदत रशियावरील हल्ल्यांमध्ये वापरत नाही. प्रदेश, ज्याची वॉशिंग्टनला भीती आहे की वाढ होऊ शकते.
रशियाने पोलंडमधील प्रझेवोडो गावावर जाणूनबुजून हल्ला केल्याच्या कीवच्या दाव्याचे वॉशिंग्टननेही खंडन केले होते, राष्ट्राध्यक्ष झेलेन्स्की यांनी असे म्हटले होते की हे क्षेपणास्त्र युक्रेनचे नाही याबद्दल त्यांना शंका नाही आणि त्यांचा असा विश्वास होता की “हे रशियन क्षेपणास्त्र आहे, ज्यावर आधारित आहे. आमच्या (युक्रेनियन) लष्करी अहवालांवर. त्यानंतर, अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांनी स्वतः राष्ट्राध्यक्ष झेलेन्स्कीच्या दाव्याला आव्हान दिले होते की पोलंडमध्ये उतरलेले क्षेपणास्त्र रशियन सैन्याने डागले होते आणि क्षेपणास्त्राचा मार्ग घटनांच्या अशा आवृत्तीस समर्थन देत नाही हे “संभाव्य” आहे.
रशियाशी वाटाघाटी करण्याचा विचार करण्यासाठी युक्रेनवर दबाव आणण्यासाठी अमेरिकेच्या चालू असलेल्या प्रयत्नांमध्ये आश्चर्य वाटायला नको, विशेषत: कीवने संपूर्ण लष्करी विजयाचे व्यवस्थापन करणे—क्रिमियासह संपूर्ण युक्रेनमधून रशियनांना हाकलून देण्याची शक्यता शून्याच्या जवळपास आहे.
युक्रेनमधील आण्विक वाढीचा धोका कमी करण्यासाठी वॉशिंग्टन मॉस्कोशी गुंतले आहे, अमेरिकेचे राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार जेक सुलिव्हन यांनी रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्या सहाय्यकांशी चर्चा केली आहे. पेंटागॉन मॉस्कोशी थेट संघर्ष टाळण्याबाबत गंभीर आहे, हे वॉशिंग्टनने युक्रेनला पुरवलेल्या हाय मोबिलिटी आर्टिलरी रॉकेट सिस्टीम्स (HIMARS) मध्ये गुप्तपणे बदल करण्याच्या निर्णयाद्वारे स्पष्टपणे दिसून आले, ज्यामुळे त्यांना लांब पल्ल्यांवरील प्रक्षेपक गोळीबार करता येत नाही. युक्रेनने दोन रशियन एअरफील्ड्सवर केलेल्या ड्रोन हल्ल्यांमध्ये पाश्चात्य शस्त्रांचा वापर केला नाही या वस्तुस्थितीची पुष्टी करून आपत्ती टाळण्याचा समान हेतू क्रेमलिनने देखील दर्शविला आहे, या हल्ल्यांना त्याच्या निःशब्द प्रतिसादाव्यतिरिक्त. अशी देवाणघेवाण सक्षम करणारे संप्रेषण चॅनेल चालू ठेवण्याची शक्यता आहे.
म्हणूनच, रशियाशी वाटाघाटी करण्याचा विचार करण्यासाठी युक्रेनवर दबाव आणण्यासाठी अमेरिकेचे चालू असलेले प्रयत्न आश्चर्यचकित होऊ नयेत, विशेषत: कीवने संपूर्ण लष्करी विजयाचे व्यवस्थापन केल्याची शक्यता – क्रिमियासह संपूर्ण युक्रेनमधून रशियनांना बाहेर काढणे – शून्याच्या जवळ आहे. दुसरीकडे, यूएस जॉइंट चीफ्सचे अध्यक्ष जनरल मार्क मिली यांनी आशा व्यक्त केली आहे की “राजकीयदृष्ट्या, रशियन माघार घेतील, तेथे एक राजकीय उपाय असू शकतो, ते शक्य आहे”. म्हणूनच, कीवला रशियाशी मुत्सद्दी चर्चेसाठी खुला असल्याचे संकेत देण्यासाठी वॉशिंग्टनचे प्रयत्न, केवळ चालूच राहणार नाहीत तर येत्या काही महिन्यांत ती तीव्र होण्याची शक्यता आहे.
तथापि, मॉस्कोशी संलग्न होण्याविरूद्धच्या त्याच्या भूमिकेबद्दल कीवची कटुता विशेषतः चिंताजनक आहे, युक्रेनच्या अध्यक्षपदाने त्याला वाटाघाटींमध्ये अडकवण्याच्या पश्चिमेच्या प्रयत्नांचे वर्णन “विचित्र” म्हणून केले आहे. अशा प्रकारे, पश्चिम आणि रशिया यांच्यातील व्यापक सशस्त्र संघर्ष भडकवण्याच्या उद्देशाने रशियन प्रदेशावर युक्रेनियन लोकांकडून आणखी प्रक्षोभक हल्ले होण्याची शक्यता स्पष्ट आणि सध्याचा धोका आहे.
The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.
Dr. Aditya Bhan is a Fellow at ORF. He is passionate about conducting research at the intersection of geopolitics national security technology and economics. Aditya has ...
Read More +
PREV
